‘Ons warmtepompsysteem biedt meer handelingsvrijheid’

16.02.2022 Jan de Wit

‘Ons warmtepompsysteem biedt meer handelingsvrijheid’
©Vattenfall / Jorrit Lousberg

Het warmtepompsysteem op hoge temperatuur dat Vattenfall en Feenstra samen hebben ontwikkeld kan een cv-ketel één-op-één vervangen, waardoor de techniek aangepast is aan de huizen, in plaats van andersom. “De techniek sluit ook beter aan op consumentengedrag”, zo vertelde Wouter Wolfswinkel, programmamanager business development bij Vattenfall. Hij en Ramon de Graaff, innovatiemanager bij Feenstra, zijn de bedenkers en ontwikkelaars van het systeem.

In deze serie kijkt Warmte365 naar het warmtepompsysteem op hoge temperatuur ontwikkelt door Vattenfall en Feenstra. In deel 1 staan de mogelijkheden op hoge temperatuur centraal. In deel 2 het consumentengedrag.

De combinatie van een CO2-warmtepomp, een gelaagd buffervat en een intelligente regeling, maakt dat het warmtepompsysteem op hoge temperatuur geschikt is voor bestaande woningen en een cv-ketel één-op-één kan vervangen.

“De aanvoertemperatuur kan tot 85 graden Celsius en de retourtemperatuur hebben we zo laag mogelijk weten te houden”, legt Wolfswinkel uit. Hierdoor hoeven mensen hun woning niet op een andere manier te verwarmen dan ze nu al gewend zijn. Vattenfall en Feenstra zijn ervan overtuigd dat dit ertoe zal leiden dat meer huiseigenaren de overstap willen maken naar aardgasvrije verwarming.

De buffer van het systeem fungeert “als residentiële warmteopslag” die wordt ingezet voor zowel het leveren van warmte aan de radiatoren als voor het maken van warm tapwater. Het tapwater kan via een geïntegreerd tapwaterstation legionellaveilig gemaakt worden. Een boiler is niet nodig.

‘Ons systeem biedt keuze, is eenvoudig, snel te installeren en vervangt de cv-ketel één-op-één’
Beide partijen denken dat een warmtepompsysteem op hoge temperatuur qua techniek beter aansluit bij het bestaande consumentengedrag, zowel in gebruik als in aanschaf.

“Een belangrijke aspect van de warmtetransitie is dat je de basiszaken in huis eigenlijk maar één keer kunt doen, dus die kun je maar beter goed doen”, aldus Wolfswinkel. Op een later moment kan wel, maar dat vraagt om ingrijpende maatregelen, wat consumenten zo min mogelijk willen.

Zo zijn er voor veel warmtepompen die lage of midden temperatuur warmte leveren, voorbereidende maatregelen nodig. Vaak betekent dat het aanleggen van vloerverwarming of verregaande na-isolatie. De kosten lopen zo al snel op, een groter gedeelte van het huis moet worden aangepakt met een langere doorlooptijd als gevolg.

Voor het warmtepompsysteem van Vattenfall en Feenstra is geen vloerverwarming of na-isolatie nodig. De installatie zelf kan in twee dagen door twee monteurs en een elektrotechnicus gedaan worden. “Het tegengaan van warmteverlies is natuurlijk altijd verstandig, maar met deze innovatieve warmtepomp kan een eengezinswoning in twee dagen al aardgasvrij worden gemaakt.”

In de snelle installatie zit volgens Wolfswinkel het grootste gemak voor consumenten. “Het jaarrendement is iets lager dan de gemiddelde warmtepomp, maar nog steeds drie keer beter dan een cv-ketel. Het grote voordeel is dat er geen grote renovatie nodig is, dus het systeem kan geïnstalleerd worden wanneer het de consument uitkomt.”

Daarbij wijst hij op de huidige gang van zaken, waarin 80 procent van de cv-ketels ad hoc worden vervangen nadat ze stuk zijn gegaan. “Als een cv-ketel stuk gaat moeten mensen halsoverkop naar een oplossing zoeken, die gaan niet uitgebreid onderzoek doen naar de mogelijkheden en willen één-op-één vervanging.” Om Nederland op tijd aardgasvrij te krijgen, moeten ook deze mensen om.

“Die mensen ben je anders vijftien jaar kwijt, dat is meer dan de helft van de tijd die we nog hebben tot 2050. Ons systeem biedt keuze, is eenvoudig, snel te installeren en vervangt de cv-ketel één-op-één.”

‘Het marktpotentieel is enorm’
Vattenfall kondigde eerder al aan dat de prijs vergelijkbaar zal zijn “met die van de huidige all-electric warmtepompsystemen”. Volgens Wolfswinkel zal de prijs variëren tussen 14.000 en 15.000, inclusief installatie.

“De kosten variëren per woning omdat het ook per woning verschilt hoe lastig het inregelen van de afgiftesystemen is en in welke staat de leidingen zijn. Soms moeten er ook radiatoren bijgeplaatst worden of vervangen. Daar komt nog eens bij dat grondstoffen, chips en sensoren absoluut niet goedkoop zijn op dit moment. Maar je zit hoe dan ook niet vast aan de kostbare en ingrijpende voorbereidende maatregelen die er doorgaans wel bij komen met een warmtepomp op lage temperatuur.”

Ook vinden veel mensen verwarming op lage temperatuur nog altijd oncomfortabel, zo merkt hij. “De buffer zorgt ervoor dat mensen op dezelfde manier kunnen verwarmen als met een warmtepomp en op maximaal 85 graden Celsius. Het buffervat kan namelijk tot 14 kilowatt energetisch vermogen leveren, waar 8 tot 12 kilowatt nodig is om piekvragen op te vangen. Het systeem is bovendien normaliter energiekostenneutraal en maakt de bewoner onafhankelijk van de stijgende gasprijs.”

Ongeacht welke keuze de consument ook maakt, er zullen altijd kosten bij komen kijken. “Maar ons systeem biedt handelingsperspectief, ook voor woningcorporaties.” Vanwege dit handelingsperspectief dat het systeem corporaties biedt, werd er vanaf 2020 een pilot opgezet in twintig woningen van een woningcorporatie om het systeem verder te ontwikkelen.

“De installatie van een traditionele warmtepomp is naast een flinke som ook een flinke klus, want corporaties kunnen pas aan de slag met renoveren als zij een akkoord hebben van 70 procent van de huurders. Terwijl die doorgaans niet op een verhoging van de huursom zitten te wachten. Met ons systeem is die toestemming niet nodig, want alleen de cv-ketel wordt vervangen. Corporaties weten dit soort systemen daarom goed op waarde te schatten”, aldus Wolfswinkel.

“Waar Nederland in 2050 moet zijn is duidelijk, maar de keuzes voor de consument zijn dat niet altijd. Maar uiteindelijk zie ik geen andere oplossing die je zo en masse kunt toepassen, zoals dit systeem. Alle huizen moeten van uiteindelijk van het aardgas af vanwege de klimaatdoelstellingen, dus het marktpotentieel is enorm.”