Frank Agterberg, voorzitter van Bodemenergie Nederland, kijkt in een tweeluik met Warmte365 naar de toekomst van de warmtepomp. In deel 1 ging hij in op de omschakeling van nieuwbouw naar bestaande bouw, in dit tweede deel staan de techniek en het technische personeel centraal.

Hoewel sommige mensen er van overtuigd zijn dat de warmtepomp nog technische sprongen vooruit gaat maken, zet Agterberg daar zijn vraagtekens bij. Hij ziet meer heil in focussen op degelijke installaties en daar is veel extra technisch personeel voor nodig. Hij sluit zich daarmee aan bij een recente oproep van Jeroen Pepers van Aedes en Maxime Verhagen van Bouwend Nederland om in te zetten op structurele oplossingen voor het technisch personeelstekort.

In hoeverre kan een warmtepomp technisch nog vooruit geholpen worden?
“Diederik Samsom, toen nog de voorzitter van het gebouwde omgevingsstuk van het Klimaatakkoord, zei altijd dat mensen moesten wachten op die ene grote technologisch stap vooruit. Dan zou het rendement zwaar omhoog gaan, kan hij een-op-een op de plaats van een Cv-ketel en wordt hij de helft goedkoper. Dat gaat alle drie niet meer gebeuren, dat kan ik je zo vertellen.

De huidige compressietechniek is de wereldwijde standaard en wordt ook op die schaal toegepast. Hier gaan wij het mee doen. Hetzelfde geldt voor de wisselwerking tussen de warmtepomp en de bodemsystemen. Dit zijn gewoon technieken die degelijk en niet ingewikkeld zijn. Het is geen simpele techniek, wel basaal. Een warmtepomp is uitstekend in staat om lage bodemtemperaturen om te zetten voor alles wat je in huis nodig hebt. Verwarming, tapwater, douchewater of wat dan ook. Het is geen rocketscience en er is dus ook helemaal geen grote verbetering meer nodig.”

Wat kan er nog wel worden verbeterd?
“Het rendement kan steeds meer gefinetuned worden, door de installatie te standaardiseren en te perfectioneren. Je hoort nog wel eens verhalen dat warmtepompen het niet goed doen, dat ga je steeds minder zien. Iedere kapotte warmtepomp is er natuurlijk een te veel en dat komt vaak door fouten in de installatie. Verkeerde pomp in het verkeerde gebouw of verkeerd aangesloten of wat dan ook. Nou, dat moet eruit.

Door opschaling, schaalvergroting, expertiseverbetering en meer routine in de installaties worden de warmtepompen beter en goedkoper. Het is dus vooral de installatiesector, van warmtepompen worden er wereldwijd honderden miljoenen per jaar geproduceerd, dus daar mag je niet al te veel meer van verwachten.”

De grote ruimte tot verbetering zit in de scholing van genoeg technisch personeel?
“Ja, dat zien we nu al. Mijn leden kunnen niet genoeg personeel krijgen. Ik vermoed dat daarin ook een deel van die dalende stijging van de verkoop zit. Dat er een gebrek aan maakcapaciteit is door het personeelstekort. Dat komt overigens ook omdat er steeds meer expertises worden gevraagd, want voor geluidsnormen van luchtwarmtepompen heb je ook weer experts nodig.”

Is daar genoeg politieke aandacht voor?
“Wij zijn natuurlijk een van de vele branches die schreeuwen om meer technisch personeel. Daarmee zijn we in goed gezelschap om de jeugd te verleiden om dit vak te kiezen en om ouderen te verleiden zich om te laten scholen. De politiek weet dit wel, maar de oplossing is niet zo eenvoudig.

Je kunt niet een blik mensen opentrekken. Het is echt de arbeidsmarkt die om moet. Ik geef het je te doen, want ook de gezondheidszorg vraagt erom. Er zit dus ook een stuk competitie en daarom doen wij er alles aan om goede arbeidsomstandigheden en interessant werk te bieden. Zo hebben we met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in 2018 een green deal gelanceerd en vragen Techniek Nederland en Bouwend Nederland er regelmatig aandacht voor.

We appelleren er ook aan dat je aan het verduurzamen van de wereld werkt, daarmee probeer je uiteindelijk mensen te verleiden. Maar dat kan allemaal nauwelijks op tegen de behoefte. Het is wel significant, maar het is niet genoeg.”

Wat zou je het publiek mee willen geven?
“Als je kijkt wat er nu moet gebeuren met de verduurzaming van Nederland, dan is er ruimte voor zoveel duurzame technieken. Vroeger werd er door de verschillende brancheverenigingen nog wel eens met de ellebogen gewerkt, maar ik denk dat wij de armen in elkaar moeten haken en met een gezamenlijk verhaal moeten komen. Om met al die duurzame technieken en met de juiste informatie iedereen de juiste keuzes te laten maken.

Met aandacht voor transitietechnieken, zoals een hybride warmtepomp. Als je zegt dat we niet alles in een keer gasloos kunnen maken in Nederland, ook niet wijk voor wijk, dan is het goed om een hybride warmtepomp aan te kunnen bieden als tussenstap. Een mooi voorbeeld hoe we alle technieken nodig hebben om de energietransitie te laten slagen.”

Dit artikel verscheen eerder in de beurscatalogus van de gedeelde vakbeurs Duurzaam Verwarmd / Solar Solutions International. Klik hier voor de hele editie.