Door boringen voor bodemenergie loopt het diepe grondwater in Nederland, waar op veel plaatsen drinkwater uit wordt gewonnen, loopt het risico vervuild te raken. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) is bezorgd over nalatigheid, meldt Trouw.

Bodemenergie als verwarmingsbron, bijvoorbeeld door warmtepompen of koude-warmteopslag, stijgt in populariteit. Dit is niet zonder risico’s. De ILT waarschuwt dat bedrijven bewust minder zorgvuldig zijn bij het boren voor bodemenergiesystemen en het afdichten van de boorgaten. Het grondwater waaruit drinkwater wordt gewonnen kan daardoor verontreinigd raken. De ILT meent dat de controle tekortschiet.

Helft van systemen risicovol
Volgens de prognose gebruiken binnen dertig jaar 10-30 procent van de gebouwen in Nederland, meestal particuliere woningen, bodemenergie in plaats van gas. De ILT wees er drie jaar geleden al op dat de eisen voor het aanleggen van bodemenergiesystemen slecht worden nageleefd. Toen waren er rond de vijftigduizend systemen in werking. De ILT inspecteerde een jaar later steekproefsgewijs een deel van de tienduizend nieuwe boringen voor zogeheten gesloten bodemenergiesystemen en constateerde in driekwart opnieuw afwijkingen van de normen. Daarbij bleek dat bij de helft daarvan risico’s in de bodem konden ontstaan.

Veel overtredingen
Programmamanager bodem, grond- en oppervlaktewater Quirine Diesbergen maakt zich zorgen. “Na enkele jaren van waarschuwingen en dwangsommen zijn er nog steeds veel overtredingen. Veel bedrijven werken bewust niet volgens de regels. Als verontreiniging van de bovenste naar de diepere grondlagen door kan dringen, vormt dat een bedreiging van de strategische drinkwatervoorraden.”

Vermeningsgevaar
Veel van ons drinkwater wordt gewonnen uit grondlagen tussen 20 en 200 meter diepte, waar het grondwater vrij is van bacteriën en juist makkelijk mineralen als kalk en ijzer kan opnemen. Om een energiesysteem aan te leggen dat warmte uit de bodem haalt en koude daarin opslaat, of andersom, gaan boringen vaak door de bodemlagen heen die dit grondwater beschermen. Hierbij zijn er risico’s op vermenging van zoet en zout grondwater en op verplaatsing van verontreiniging die in de bodem zit.

Gesloten systemen, waarbij een bedrijf meerdere lussen maakt tot soms honderden meters diep in de bodem om de warmte en koude te transporteren verontrusten de ILT het meest. “Bij een gesloten systeem merk je het niet als er iets misgaat”, licht Diesbergen toe. “Bij een open systeem, waarbij warm en koud grondwater via twee afzonderlijke buizen aan de bodem wordt onttrokken en er weer in wordt teruggepompt, merk je dat sneller.”

Risicomomenten
In een zogeheten signaalrapport dat staatssecretaris Stientje van Veldhoven maandag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, adviseert de ILT over manieren om risico’s te voorkomen. Zo moeten de boorgaten na het plaatsen van leidingen zorgvuldig worden gedicht. Er mogen geen scheuren of nieuwe openingen ontstaan en elke bodemsoort vraagt om zijn eigen vulmiddel. Bij het boren mogen alleen milieuvriendelijke smeermiddelen worden gebruikt. Daarnaast moet er een goede en toegankelijke registratie zijn van waar en wanneer wordt geboord en waar vervuilingen in de bodem zitten. Ook het toezicht moet uitvoeriger en strenger zijn.

De primaire verantwoordelijkheid voor het toezicht op de aanleg van een bodemenergiesysteem ligt bij de gemeente. Niet elke gemeente heeft voldoende deskundigheid, of de tijd en middelen om toezicht te kunnen houden. Diesbergen ziet een oplossingen: “Bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Het begint bij een goede werkwijze met de juiste materialen. Vervolgens is goed toezicht nodig. Als het hele pakket klopt, zullen de risico’s in de toekomst verminderen.”