Doorbraak grootschalige warmteopslag

18.01.2022 Robert Jan van Egmond

Doorbraak grootschalige warmteopslag

Een volledig duurzaam energiesysteem dat vooral draait op wind- en zonne-energie heeft vormen van energieopslag nodig om onbalans tussen opwek en gebruik op te kunnen vangen. De focus ligt daarbij vooral op de opslag van elektriciteit in batterijen en soms gaat het ook over waterstof. Hoe komt het toch dat warmteopslag nog nauwelijks een rol speelt in het denken?

Het is natuurlijk een geweldige droom: de energie- en warmteoverschotten van de zomer opslaan voor gebruik in de winter. En die perioden van enkele koude weken zonder wind- en zonne-energie, de zogenaamde ‘dunkelflaute’, kunnen prima met warmtebuffers overbrugd worden.  

Grootschalige warmteopslag zit met een dilemma
Hiervoor zijn innovatieve warmteopslagtechnologieën onderweg. Denk onder meer aan verliesvrije opslag in zouten, grootschalige (ondergrondse) warmteopslagtanks en hoge temperatuuropslag in diepere aardlagen. Op diverse plaatsen in Nederland lopen pilots en demonstraties.

Ondanks deze geweldige droom – die ook echt werkt – zit grootschalige warmteopslag met een dilemma. De initiële investeringen zijn hoog en het opslaggebruik laag. Dat zit zo. Een opslagsysteem dat bijvoorbeeld alleen gebruikt wordt voor het overbruggen van zomer en winter maakt per jaar maar één cyclus. Een systeem dat wordt gebouwd om perioden van dunkelflaute te overbruggen maakt misschien slechts enkele cycli per jaar. Vergelijk dat eens met een elektrische batterij die soms zelfs meerdere keren per dag wordt gebruikt.

Geef de warmteopslag meer functies
Een oplossing is om de warmteopslag meer functies te geven. Denk aan het leveren van de dagelijkse piekvraag in een warmtenet of het bieden van flexibiliteit aan het elektriciteitsnet. Maar ook kan de warmteopslag zich beter verkopen. Door de elektrificatie zal voor dunkelflauteperioden een ‘nationale back-up’ moeten worden gerealiseerd. Een deel van die back-up kan met lokale warmteopslag duurzamer en goedkoper. Met een slimme combinatie kan zo een gestapelde businesscase worden gecreëerd, die veel meer aandacht verdient dan hij nu krijgt.

Wordt 2022 het jaar van de warmteopslag? Let’s go!