Veel plannen die in Nederland worden gemaakt kijken alleen naar het eindresultaat. We willen onze woningen energieneutraal maken, maar wie kijkt er naar de klimaatkosten om dit doel te bereiken?

Er zijn enorm veel plannen die de klimaatkosten niet rechtvaardigen en verkeerde zuinigheid wordt vaak ingegeven door de geldende regelgeving. Zo kost het bouwen van een nieuw huis, die te boek staat als een duurzame woning, soms net zoveel energie als je nodig hebt om een jaren dertig huis vijftig jaar te verwarmen. “Doodzonde”, vindt Ton Willemsen van Tonzon vloerisolatie.  

We zijn alleen maar bezig de CO2-uitstoot omhoog te stuwen
Willemsen: “Als voorbeeld noem ik de nul-op-de-meter-woningen, de eigenaren kun je uiteraard feliciteren met hun energierekening, maar als je kijkt naar de klimaatefficiëntie qua CO2-input en output dan duurt het zeven jaar voordat je alle klimaatkosten hebt gecompenseerd door de besparing.”

Hij vervolgt: ”Stel dat we op grote schaal alles nul-op-de-meter maken, dan betekent het dat we tot 2030 alleen maar bezig zijn met de CO2-uitstoot omhoog te stuwen en daarna pas gaan verminderen. Naar mijn mening zouden we nu juist met zo weinig mogelijk CO2 zoveel mogelijk moeten gaan besparen. Dit omdat we dan de CO2-uitstoot die onvermijdelijk is om meters te maken al hebben bespaard.”

Hoe kun je warmtestromen efficiënt benutten
Ton Willemsen heeft een bijzonder carrière-pad bewandeld en is al 43 jaar uitvinder. En er zijn maar weinig uitvinders die na zoveel jaar nog steeds een bedrijf hebben die die uitvinding verkoopt. Hij begon in 1979, de tijd van een economische crisis, een arbeidscrisis en een energiecrisis. Willemsen: “Ik was destijds leraar wiskunde en een fel tegenstander van kernenergie. Maar ja, wat waren de alternatieven?”

“Mij was wel duidelijk dat we energie moesten besparen. Dat ben ik gaan onderzoeken. Hoe stroomt warmte en hoe kunnen we die stromen efficiënt beheersen? Zo kwam ik op een manier die veel efficiënter was dan de isolatiemethodes van toentertijd. Want het isolatiemateriaal was destijds eigenlijk lucht verpakt in een fabriek. Het was groot qua massa en je hebt veel vrachtwagens nodig om het te transporteren.”

Subsidie op vloerisolatie
Hij bood zijn uitvinding eerst aan bij het Ministerie van Economische Zaken, die verwezen hem naar zeven bedrijven waar hij maar eens moest gaan praten. Maar niemand sloeg erop aan. Noodgedwongen ging hij deze uitvinding, de welbekende isolatiefolie, zelf maar verkopen.

Het enige goede nieuws kwam van TNO, die het onderzocht en zeer positief was. Zijn pad ging langs het Ministerie van VROM, maar daar was het beleid dat alles moest worden geïsoleerd behalve de vloer. Pas eind 1982 werd vloerisolatie verplicht in nieuwbouw en kreeg je er in bestaande bouw subsidie op. Maar die laatste subsidie werd na drie maanden om onverklaarbare redenen weer afgeschaft.

'Het stelsel klopt van geen kant'
Het blijft nog steeds een probleem in de huidige regelgeving, waar gezegd wordt dat warmte stijgt en vloerisolatie geen zin heeft. Dat komt omdat men, om het niet nodeloos ingewikkeld te maken, uitgaat van woningen waar een uniforme binnentemperatuur heerst. Maar dat houdt wel in dat je geen onderscheid meer maakt in het energieverbruik van een woning op de begane grond en een etagewoning. Willemsen: “Dat hele stelsel klopt van geen kant. En dat is vooral heel zuur voor huurders, want dakisolatie is vaak verplicht, maar vloerisolatie een vrijwillige keuze.”

Als voorbeeld noemt hij een corporatie die voor 105.000 euro per woning zijn woningen naar energielabel A heeft verbouwd. Maar het was om het label te halen niet verplicht om de vloer te isoleren, dus dat werd nagelaten. Vervolgens werd het winter en werden die woningen toch koud. Met als gevolg dat de bewoners de thermostaat hoger gingen draaien om het behaaglijk te hebben. Die warmte is snel bij de thermostaat, want de wanden en ramen zijn enorm goed geïsoleerd. De thermostaat slaat af, terwijl de vloer nog koud is, met als gevolg dat de thermostaat nog hoger wordt gedraaid.

'Verkeerde zuinigheid ingegeven door regelgeving'
De ontwerpers van het project gingen na verloop van tijd eens bekijken wat er nu werd bespaard met hun project en kwamen erachter dat de woningen veel meer energie verbruikten dan gedacht. Willemsen: “Daar maakt men echt een denkfout. Ze gaan gewoon af op de regels. Zo wordt het hele dak geïsoleerd en de dakpannen vervangen omdat dat wel flink meetelt voor het energielabel, terwijl vloerisolatie, die veel minder kost en veel meer oplevert, achterwege wordt gelaten.”

Verkeerde zuinigheid ingegeven door de regelgeving. En dit soort energie-onzuinige beslissingen worden vaker genomen. Zo werd er zelfs subsidie gegeven op vloerverwarming die geplaatst werd op een niet geïsoleerde vloer. Willemsen: “Dat is volstrekt onzuinig! Binnen het energielabel levert vloerisolatie dus geen punten op, terwijl het aangetoond een aanzienlijk besparing oplevert.”  

'De regelgeving wordt grotendeels gestuurd door financieel belang'
Vooral bij woningcorporaties wordt vloerisolatie vaak overgeslagen omdat daar toch nog te veel wordt gekeken naar de energielabelregels. Particulieren zijn daar minder bekend mee en kiezen altijd voor comfort, dus die weten de vloerisolatie beter te vinden. Willemsen: “Mijn doel is niet zo zeer winst, maar de warmtevraag in de winter en koeltevraag in de zomer zoveel mogelijk te beperken. Dan pas maken we stappen. Met de regelgeving die nu heerst zijn nieuwbouwwoningen in de winter niet energiezuinig en in de zomer niet te koelen.”

Waarom wordt de regelgeving dan niet aangepast? Willemsen: “Omdat die regelgeving grotendeels gestuurd wordt door mensen die in de commissies zitten en die een eigen financieel belang hebben bij die regels. Het gaat helaas altijd om geld, terwijl het over de energiezuinigste oplossing zou moeten gaan.”

'Er zou iemand van een milieuclub in alle normencommissies moeten zitten'
Hij vervolgt: “Ik heb ooit eens, volledig wetenschappelijk onderbouwd, bezwaar ingediend tegen de isolatienorm en de onderwaardering van vloerisolatie daarin. Ik heb een rapport met argumenten ingediend waarom het anders zou moeten en hoe dat zou moeten. Die heb ik ingediend bij de normencommissie en daar werd vervolgens helemaal niets mee gedaan. Het werd volledig genegeerd, ze kwamen zelfs niet met een tegenargument. Dat vond ik enorm frustrerend. Het is wetenschappelijk niet juist wat ze doen, in plaats daarvan is het ook nog eens veel slechter voor het milieu en de samenleving.”

“Op mijn navraag kwam het antwoord: 'Mijnheer Willemsen, het is naïef te denken dat in Nederland bij de totstandkoming van normering de wetenschappelijke juistheid of het maatschappelijk belang voorgaat'.” Hij verzucht: “Het gaat dus gewoon om geld. Het is maar te hopen dat het gezonde verstand ooit eens gaat domineren. Eigenlijk zou je een vertegenwoordiger van een milieuclub in al die commissies moeten zetten. Nu zit er in de commissies niemand die het klimaat vertegenwoordigd. Het is een strijd tussen economische belangen waarin het milieu en het MKB het onderspit delven.”