Het nieuws dat de afgelopen weken de voorpagina’s beheerst is natuurlijk de onbeschaamde Russische inval in Oekraïne. Terwijl de Russische president Vladimir Poetin volhoudt dat er in een klein deel van het land een speciale militaire operatie plaatsvindt om de veiligheid van het grote Rusland te garanderen tegenover het veel kleinere Oekraïne, worstelen honderdduizenden Oekraïense mensen, gewone mannen, vrouwen en kinderen zoals u en ik, voor hun bestaan.

Wegkijken mag niet! Deze mensen hebben onze hulp heel hard nodig. Vele directe blijken van medeleven in woord en daad zijn afgelopen weken gedaan, en nog steeds vinden hulpgoederen hun weg naar Oekraïne, en worden Oekraïense vluchtelingen in Nederland ruimhartig opgevangen.

16 miljard euro aan minerale brandstoffen uit Rusland
Maar dit is zeker niet het enige wat wij kunnen doen. Al lijkt de strijd hier in het Westen ver van ons bed: ook wij worden meegesleurd in de door Poetin gecreëerde chaos. Dreigende schaarste aan zonnebloemolie en graan. Oplopende gasprijzen, en daarmee verband houdende energieprijzen.

Nederland importeerde in 2021 voor ruim 16 miljard euro aan minerale brandstoffen uit Rusland, en daarnaast bijvoorbeeld metalen (staal, koper, maar ook nikkel, onder andere voor batterijen voor elektrische auto’s). Onze afhankelijkheid van Rusland is enorm. Maar daarnaast ook van andere mogendheden die het met de mensenrechten niet zo nauw nemen. “Goedkope wegwerpgoederen uit China? Geen probleem! Als we maar niet teveel betalen.”

Is de goedkoopste optie wel de beste optie?
Waar het in Nederland de afgelopen jaren heel gewoon geworden is om voor alles de goedkoopste optie te kiezen, moeten wij ons misschien achter de oren gaan krabben: “Is dit goedkope energiecontract wel de beste optie op de langere termijn?”

Het wordt tijd dat wij opnieuw de meerwaarde, de menselijke en sociale waarde van goederen en diensten gaan inzien, en niet slechts de economische waarde. Waar vroeger een stukje vlees vooral voor de rijken was, hebben we in de afgelopen decennia door de bio-industrie vleesproductie zo geoptimaliseerd dat de kiloknallers ons om de oren vlogen.

Overconsumptie gaat ten koste van onze eigen welvaart
Van 1960 tot 2010 is de vleesconsumptie in Nederland mede daardoor ruwweg verdubbeld. Momenteel is de omslag gaande: we realiseren ons dat teveel vlees eten niet goed is en het is duidelijk dat de bio-industrie ons voor veel uitdagingen stelt in relatie tot dierenwelzijn, milieu, klimaat enzovoorts. Overconsumptie die ten koste gaat van ons eigen welzijn. Biologisch vlees, hoewel veel duurder dan de kiloknallers, kent veel minder van deze uitdagingen, en met helemaal vegetarisch eten komt men tegenwoordig ook aan voldoende eiwitten.

Een soortgelijke omslag zou voor alle producten moeten worden gemaakt. Het importeren van goedkoop gas uit Rusland van de Gazprom-vriendjes van Poetin hadden wij tien jaar geleden al niet moeten willen. Nu is men er als de kippen bij om 'de Russen' af te sluiten van hun oorlogsfinanciën door economische sancties, maar misschien had het niet zo ver hoeven komen. Wij zouden de mensen in Oekraïne hebben kunnen helpen door vooraf niet meer de goedkoopste optie te kiezen, maar de optie die op de lange termijn voor ons welzijn de werkelijke meerwaarde van een product of dienst weerspiegelt.

Eerlijke energie, grondstoffen en voedsel
Eerlijke duurzame energie, met bijvoorbeeld zonnepanelen van Nederlandse bodem, is iets duurder dan de Chinese, maar met een veel kleinere afhankelijkheid tot gevolg. Eerlijke grondstoffen bijvoorbeeld uit terugwinning en hergebruik. En eerlijk voedsel.

Wellicht heeft de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne toch nog nut. Als wij dit met zijn allen inzien is het voor het klimaat misschien nog niet te laat. Huidige innovatieve duurzame energie-opwek in combinatie met opslag maakt het mogelijk dat Nederland sneller meer duurzame energie gebruikt en daar wordt door het kabinet dan ook eindelijk fors op ingezet.

Meerwaarde op de lange termijn
Wellicht is het in het begin nog wat duurder dan het gas uit Groningen of Rusland, maar op lange termijn zeker met meerwaarde, voor ons, voor Oekraïne, en voor de rest van de wereld, met uiteindelijk een groter welzijn voor ons allemaal.