Nederlands zonnewarmteproject afgetroefd om European Sustainable Energy award

27.09.2022 Jan de Wit

Nederlands zonnewarmteproject afgetroefd om European Sustainable Energy award
©TNO

Het ENVISION-project, gecoördineerd door TNO, was één van de genomineerde projecten voor de prestigieuze European Sustainable Energy award van de Europese Commissie. Hoewel het project de finale bereikte in de categorie Innovatie ging de prijs maandag 26 september naar het Belgisch-Italiaanse MUSE GRIDS. Dit project dekt door optimaal energiegebruik 90 procent van de energiebehoeften van twee gemeenschappen die slecht zijn aangesloten op het elektriciteitsnet in Italië en België.

In het ENVISION-project zijn verschillende oplossingen ontwikkeld om zonne-energie en -warmte te winnen van het volledige oppervlak van gebouwen: de muren, daken en zelfs de ramen. Door uit alle bouwoppervlakken energie te halen, moeten energiepositieve gebouwen mogelijk worden.

Het project wil het 60 miljard vierkante meter aan onbenutte geveloppervlakken in de Europese Unie benutten voor het opwekken van zonne-energie. Nog los van het minstens zo grote Europese dakoppervlak.

Het ENVISION-project gaat uit van volledige renovatie van de woning waarbij innovatieve oplossingen voor het winnen van warmte en elektriciteit uit zonnestraling zijn ontwikkeld. Hierbij wordt het maximale behaald qua opbrengst, mét behoud van esthetiek en functie van de gevel.

Hiervoor worden allereerst esthetische gevelelementen die zonnewarmte absorberen ontwikkeld, net als PV-oplossingen voor de plaatsing in het glas. Als tweede stap wordt er een flexibel, modulair gevelconcept met een click-on montagesysteem ontwikkeld.

Ten derde wordt de interactie tussen de warmtewin- en energiewinsystemen gerealiseerd, om deze te integreren met bestaande netwerken en warmtesystemen op zowel gebouw- als netwerkniveau.

En als laatste stap zijn de ENVISION-technologieën op ware grootte gedemonstreerd. Dit is gedaan in huizen in Helmond en Eindhoven, kantoor gebouwen in Enschede en Bischofshofen (Oostenrijk) en door een koppeling te maken met een warmtenetwerk in Genova (Italië). Dit is bewust zo gedaan om de brede toepassingsmogelijkheden te demonstreren in verschillende klimaatscenario’s.

De ontwikkelde innovaties binnen ENVISION halen volgens TNO het maximale uit warmte- en energiewinning, zijn daarbij kostenconcurrerend, eenvoudig te installeren en te onderhouden en doen geen afbreuk op het ontwerp van een gebouw.

Lokale gemeenschappen worden energieonafhankelijk
De European Sustainable Energy Awards zijn onderdeel van de European Sustainable Energy Week,  een jaarlijks evenement gewijd aan hernieuwbare energiebronnen en efficiënt energieverbruik in Europa. Hiermee wil de Europese Commissie de schone en digitale energietransitie in Europa promoten.

De energieweek, in 2007 door de Commissie gelanceerd, wordt georganiseerd door het Europees Uitvoerend Agentschap voor Klimaat, Infrastructuur en Milieu, in nauwe samenwerking met het Directoraat-generaal Energie, dat onder leiding staat van Kadri Simson, Eurocommissaris voor Energie. Zij overhandigde de prijzen ook aan de winnaars.

De projecten konden punten vergaren door goed uit te leggen waarom zij het beste voorbeeld binnen hun vakgebied zijn, met name originaliteit op het gebied van de energietransitie was hier van belang. Daarnaast moest het project zich in actie kunnen vertalen, de implementatie moest haalbaar, reproduceerbaar en schaalbaar zijn. Ten slotte waren er punten te verdienen voor de impact, dat moest een positieve bijdrage leveren aan de Europese energie- en klimaatdoelstellingen.

Winnaar MUSE GRIDS werkt aan het bevorderen van de energieonafhankelijkheid van twee gemeenschappen die slecht zijn aangesloten op het elektriciteitsnet in Italië en België. Dit doen zij door het gebruik van betaalbare hernieuwbare energie te maximaliseren, bijvoorbeeld door met slimme technologie energie te besparen.

“MUSE GRIDS realiseert oplossingen voor het koolstofarm maken van het lokale energiesysteem en zorgt tegelijkertijd voor een positieve impact op een centrale energie-infrastructuur, de lokale economie en sociale aspecten, en de luchtkwaliteit”, zegt Fabiola Roccatagliata, projectcoördinator bij MUSE GRIDS. ​

Gemeentelijke diensten in zowel Italië als België geoptimaliseerd
Het project integreert energie-intensieve gemeentelijke diensten zoals water, elektriciteit, aardgas en verwarmings- en koelingsnetwerken in een slim energiesysteem dat gebruik en distributie optimaliseert. Dit zorgt voor meer controle, energiebesparing en betaalbare lokale duurzame energieopwekking voor eigen verbruik.

“We hebben een aantal echt opwindende technologieën geïmplementeerd, zoals een buurtbatterij, elektrische slimme verwarming en voertuig-naar-net-laders”, aldus Matthijs Doclo, projectmanager bij het betrokken ENGIE Laborolec.

“De MUSE GRIDS-controller kijkt naar de productie en consumptie van de hele gemeenschap. Als er te veel productie is, laden we de auto op en later op de avond ontladen we de auto weer naar huis, zodat de eigenaren de groene stroom kunnen gebruiken voor hun avondverbruik.”

Op de twee demolocaties in Osimo (Italië) en Oud-Heverlee (België) wordt nu tot 90 procent van de energiebehoeften gedekt door de eigen lokale hernieuwbare energieproductie van de bewoners.

Daarnaast nemen ook internationale virtuele demosites in Spanje, India en Israël deel aan het project. Hierdoor kan het team resultaten in realtime en in real-life toepassingen onder verschillende omstandigheden monitoren. Hierdoor kan het project de oplossingen beter aanpassen aan de lokale behoeften van de gemeenschappen.

“Tijdens het project hebben we beheer- en planningstools ontwikkeld waarmee de gemeenschap kan begrijpen hoe het energieverbruik kan worden geoptimaliseerd voor alle onderdelen die zijn aangesloten op het slimme energiesysteem”, voegt Roccatagliata toe.