Naar aanleiding van de Russische inval in Oekraïne stelde TNO voor de commissie van Economische Zaken en Klimaat van de Tweede Kamer een whitepaper op. Nederland onafhankelijk van Russisch gas | Opties voor korte en lange termijn gaat in op de verschillende opties waarmee Nederland versneld afscheid kan nemen van Russisch aardgas.

Door investeringen in energiebesparing en duurzame energie naar voren te halen, kunnen de opties met hoge kosten, CO2-emissies of risico’s op termijn worden beperkt. Een structurele verbetering voor de noodzakelijke energietransitie en een vermindering van de importafhankelijkheid.

Op dit moment ontvangt Nederland naar schatting van TNO ongeveer 9 kubieke meter aardgas per jaar, waarvan circa 6 via pijpleidingen en ongeveer 3 via LNG. De mogelijke opties verdeelt TNO in korte (komende winter), de middellange en langere termijn (vijf jaar) gelden als mogelijke maatregelen bovenop reeds ingezet beleid.

Vier opties voor de komende winter
Voor komende winter ziet het onderzoeksinstituut vier opties. Allereerst het vervangen van aardgas in elektriciteitscentrales door kolen en biomassa. Dit kan 2,6 kubieke meter aardgas schelen, maar verhoogt de CO2-uitstoot erkent TNO.

De LNG-import kan 8 tot 12 kubieke meter Russisch gas vervangen. Dit zorgt wel voor hoge kosten,  vanwege de beperkte beschikbaarheid. Ook verplaatst Nederland dan alleen de importafhankelijkheid en komen er meer CO2-emissies vrij tijdens productie en transport.

Eigen productie in vooral Groningen kan tot 6 kubieke meter aardgas opleveren, maar heeft hoge maatschappelijke kosten (en onrust, maar daar doet TNO geen uitspraken over) als nadeel. Ten slotte kan de tijdelijke vraag verlaagd worden door gedragsverandering en hoge prijzen. TNO schat dat dit 2 tot 3 kubieke meter aardgas bespaard, maar tot energiearmoede leidt bij sommige huishoudens en bedrijven.

Middellange termijn
Op de middellange termijn kunnen huishoudens en bedrijven hun aardgasvraag verlagen door blijvende gedragsverandering. TNO denkt daarbij aan meer thuiswerken en de temperatuur standaard lager zetten dan nu gebeurt.

Lees ook: Meer steenkool of Gronings aardgas? Bespaar eerst 5 miljard kuub aardgas

Daarnaast moet het kabinet extra energie-efficiëntiemaatregelen stimuleren voor huishoudens, zoals isolatie, warmtepompen en zonneboilers. Ten slotte moet de industrie flink werk maken van zijn energiebesparing.

Lange termijn
De langetermijnstrategie is op papier vrij eenvoudig. Het kabinet moet zich inspannen om de structurele maatregelen – die het al op het oog heeft – versnellen.

TNO denkt hierbij met name aan een maximale inzet van de opwekcapaciteit van windenergie op zee, elektrificatie van de industrie, een versnelde warmtetransitie van de gebouwde omgeving en de ontwikkeling van groene waterstof en groen gas.