‘Onbekend maakt onbemind, maar mensen moeten de warmtepomp graag willen hebben’

28.10.2022 Jan de Wit

‘Onbekend maakt onbemind, maar mensen moeten de warmtepomp graag willen hebben’
©Milieu Centraal

Op 16 november zullen Warmte365 en Dutch New Energy Research het Warmtepomp Trendrapport presenteren op het Congres Toekomst van de Warmtepomp, met alle relevante trendanalyses en data over de warmtepompsector. Puk van Meegeren, programmamanager energie in huis bij Milieu Centraal, zal op het congres komen spreken over de noodzaak om de warmtepomp aantrekkelijk te maken en hoe dit het beste bereikt kan worden. Waarom is dat belangrijk?

In het Klimaatakkoord is vastgelegd dat anderhalf miljoen huizen en andere gebouwen in 2030 aardgasvrij moeten zijn. De indicatieve opgave voor de gebouwde omgeving werd vastgesteld op het bereiken van een restemissie van 10 megaton CO2 in 2030.

Dit betekent een CO2-reductie van bijna 67 procent ten opzichte van 1990. Een flinke opgave omdat de CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving nog maar is afgenomen met 22 procent. Van 29,1 megaton in 1990 naar 22,6 megaton CO2 in 2021.

Het kabinet heeft met de sector afgesproken dat de hybride warmtepomp de katalysator moet worden van de warmtetransitie in de gebouwde omgeving. Het kabinet hoopt zelf 125.000 extra hybride warmtepompen te installeren tot en met 2024 en zo een flinke slag te slaan in de CO2-reductie in de gebouwde omgeving.

Lees ook: Zo wil Jetten de belemmeringen wegnemen voor ‘onmisbare’ hybride warmtepompen

Om tegen 2024 tot 125.000 extra hybride warmtepompinstallaties te komen zal er echt een flinke sprong gemaakt moeten worden. In 2021 werden er namelijk 72.346 nieuwe warmtepompsystemen aangesloten, waarvan slechts een klein percentage hybride is. Op het aankomende Congres Toekomst van de Warmtepomp zal Dutch New Energy Research de cijfers over 2022 bekendmaken en hoewel zij een versnelde uitrol waarnemen, blijft deze nog sterk achter bij de doelstellingen.

De meeste huishoudens vervangen hun cv-ketel nog altijd één-op-één met een nieuwe cv-ketel, zo bleek ook weer uit de recent verschenen Gasmonitor 2022 van Natuur & Milieu. In 2021 werden er 431.000 hr-ketels verkocht, een groei van 0,8 procent ten opzichte van 2020.

Lees ook: Natuur & Milieu Gasmonitor 2022: 'Groei warmtepompen gaat te langzaam'

“Het aandeel warmtepompen op de warmtemarkt is nog steeds te klein. Als we op dit tempo doorgaan zijn slechts een half miljoen bestaande woningen tussen 2020 en 2030 uitgerust met een (hybride) warmtepomp, en heeft een groot aantal huishoudens nog jarenlang te maken met extreem hoge gasprijzen”, aldus Rob van Tilburg, directeur programma’s van Natuur & Milieu.

Mede vanwege deze cijfers heeft het kabinet de verplichting ingesteld om vanaf 2026 bij vervanging van de gasketel een efficiënter, duurzamer alternatief te nemen. Tenzij deze niet past in de woning, niet in staat is om comfortabel en kostenefficiënt te verwarmen of wanneer de wijk binnen tien jaar overgaat op een warmtenet.

Zo’n verplichting gaat natuurlijk helpen, maar naast deze stok is er óók een wortel nodig. Bovendien moet de versnelde uitrol van hybride warmtepompen al ruim voor de verplichting zijn ingezet. Van Meegeren hamert er daarom op om de voordelen van een (hybride) warmtepomp nu al duidelijk te maken en het momentum, dat is ontstaan door de energiecrisis, maximaal te benutten.

Waarom is het belangrijk om de warmtepomp sexy te maken, een cv-ketel is dat toch ook niet?
“Om mensen zover te krijgen dat zij een warmtepomp willen aanschaffen is er meer nodig dan een simpele verplichting. Zij gaan een warmtepomp vergelijken met wat ze al hebben en kennen: de cv-ketel.

Als ze dan zien dat de initiële investering van een warmtepomp hoger is dan een cv-ketel dan gaan ze zich toch afvragen of het de moeite waard is. Dan moet je zorgen dat ze een warmtepomp tóch als de meest logische keus zien, anders zullen mensen zich beperkt voelen in hun keuzevrijheid en voelen ze zich gedwongen.

Een aantrekkelijk product is een product waar je veel voor over hebt, omdat het je veel oplevert. Mensen hechten waarde aan warmtecomfort, daar hebben ze wel wat voor over, maar niet aan de cv-ketel en radiatoren zelf, dat is ‘maar apparatuur’.

Weinigen zullen daarom een warmtepomp echt aantrekkelijk gaan vinden, zoals mensen bijvoorbeeld een mobiele telefoon kunnen ervaren. Dat hoeft ook niet per se, als het maar aantrekkelijk genoeg is en goed inpasbaar in de woning.”

Een verplichte uitfasering van de cv-ketel is per definitie een beperking van de keuzevrijheid. Hoe kun je dat gevoel bij mensen weghalen?
“Door ze duidelijk te maken dat de hybride warmtepomp slechts de minimale vereiste is. Er zijn zoveel verschillende soorten warmtepompen dat er genoeg keuzevrijheid blijft bestaan. Het enige wat de overheid heeft gedaan is het inkaderen van de keuzevrijheid. Verduurzaming is niet langer vrijblijvend.

Eerder is dat ook vanuit de Europese Unie gedaan met de eisen aan bijvoorbeeld koelkasten en stofzuigers. Die zijn aangescherpt en ingekaderd. Ik denk niet dat veel mensen dat nog ervaren als een beperking van hun keuzevrijheid.

Zoiets kan heel soepel gaan. Je legt de duurzame lat voor een product steeds hoger en neemt mensen zo mee in het verduurzamen. Ondertussen kunnen zij nog altijd kiezen voor het door hun gewenste verwarmingsmiddel, het is alleen duurzamer geworden.”

Uit onderzoek van Milieu Centraal blijkt dat heel veel mensen nog helemaal niet weten wat een warmtepomp is. Onbekend maakt onbemind, in hoeverre draait dit probleem om de bekendheid?
“Natuurlijk begint toepassing bij bekendheid van de warmtepomp en enige kennis van de werking van het apparaat. We merken dat mensen dit zelf ook graag willen.

De bezoekersaantallen op onze site is dit jaar geëxplodeerd met 1,3 miljoen pageviews op jaarbasis. Dat is drie keer meer dan vorig jaar. Door de energiecrisis is de interesse in verduurzaming enorm toegenomen, maar daarmee ben je er nog niet.

We hebben I&O Research daarom ook onderzoek laten doen naar de ervaringen van 1.000 huishoudens met een warmtepomp. Daaruit bleek dat 95 procent van de respondenten tevreden is en 76 procent een 8 of hoger als cijfer aan de warmtepomp geeft.

Natuurlijk horen we de zorgen van mensen dat het een te groot apparaat zou zijn, dat de buitenunit te veel lawaai zou maken of dat de hele installatie te duur zou zijn. We delen daarom de resultaten van dit soort onderzoeken en geven voorlichting in het Duurzame Droomhuis op beurzen als Huis & Energie.

Dan kun je mensen laten zien dat de hybride warmtepomp eigenlijk een heel klein kastje is, dat het meevalt met het geluid en dan kunnen we ze vertellen over de subsidiemogelijkheden. Mensen zijn altijd aarzelend met onbekende technieken, we moeten ze daarom over de drempel helpen.”