‘Koelen met een warmtepomp is een leuke bijkomstigheid maar schaf hem niet om die reden aan’

28.10.2025 Sjoerd Rispens

Klimaatverandering zorgt voor steeds warmere zomers. Hittestress is al een veelvoorkomend probleem in Nederland, vooral omdat het merendeel van de huizen niet tegen de stijgende temperaturen bestand zijn. Daar is in het originele ontwerp geen rekening mee gehouden. Naast de basismaatregelen zoals zonwering kan je een warmtepomp ook gebruiken als koeling, in combinatie met vloerverwarming. Komt dat veel voor en zijn daar positieve ervaringen mee?

Hoe werkt koelen met een warmtepomp precies? Je laat hiervoor alleen de cv-waterpomp en bodembronpomp draaien, de compressor zet je uit. Dit heet passief koelen. Diep in de bodem is het altijd zo’n 12 graden. Het water dat door je verwarming rondgepompt wordt, koelt daardoor af, waardoor ook de temperatuur in huis omlaag gaat.

“Ik ken iemand die een bodemwarmtepomp heeft en in een nieuwbouwwijk woont”, vertelt Simone Tresoor, woordvoerder bij Milieu Centraal. “Hij heeft dat op eigen initiatief aangelegd. Tijdens hele hete weken komen de buren dan bij hem thuis, die hebben precies hetzelfde huis. En ze merken dan meteen het verschil. Dus het werkt zeker wel. Maar je moet natuurlijk wel de mogelijkheid hebben.”

“Als je gaat koelen met een warmtepomp gaat dat eigenlijk alleen maar werken wanneer je ook zonwering hebt”, voegt Jappe Zijlstra, onderzoeker bij Milieu Centraal toe. “Een vriend van mij koelt op deze manier maar hij zet altijd alles open want hij wil veel licht naar binnen laten, terwijl zijn vrouw eerst alles dicht doet. Maar wanneer je alles open zet gaat het effect van het koelen meteen weg.”

Op deze manier koelen is momenteel misschien nog vooral weggelegd voor de early adopters. “Koelen met een bodemwarmtepomp met vloerverwarming erbij is niet de goedkoopste mogelijkheid die er is”, zegt Tresoor ”Bij nieuwbouw wordt het nu wel vrij veel gedaan, maar als je oudbouw hebt dan moet je in de bodem gaan boren. Niet iedere tuin is daar geschikt voor.”
“Je moet namelijk een vrachtwagen in de tuin laten komen om te gaan boren”, voegt Zijlstra toe. “Het is niet voor iedereen weggelegd.”

Beperkte mogelijkheden

Als je dit wil gaan doen, is er dan echt per se vloerverwarming nodig? “Met radiatoren kun je maar een beetje koelen. Ga je sterk koelen, dan krijg je condensvorming”, zegt Tresoor. “Zou je sterk gaan koelen met vloerverwarming, dan wordt de vloer spekglad door de laag condens die er op komt te liggen.”

“Koelen met een warmtepomp heeft ook maar beperkt effect”, voegt Zijlstra daar aan toe. “Want door een radiator stijgt de warme lucht omhoog. Maar als je gaat koelen gaat het de andere kant op, maar dan blijft het op de hoogte van de radiator. De vloerverwarming koelt het onderste laagje lucht en dat stijgt niet omhoog. Dat is een probleem met koelen met een warmtepomp met radiatoren en ook vloerverwarming, dat maakt niet zo gek veel uit.”

“Je kan er ook niet zo hard mee koelen. Een airco blaast koude lucht de ruimte in. Met een warmtepomp kun je hooguit de constructie van het huis wat koeler houden zodat het overdag niet zoveel opwarmt. Maar een heet opgewarmd huis dat je na de zomervakantie aantreft kun je niet echt goed koelen met een warmtepomp. Er gaat misschien een graadje van af. Maar met een bodemwarmtepomp kan je wel goedkoop koelen door kou uit de bodem te gebruiken en dat rond te pompen. Dan hoef je de compressor niet aan te zetten en dan kan je goedkoop koelen. Dat is een groot voordeel van een bodemwarmtepomp ten opzichte van een luchtwaterwarmtepomp.”

Desondanks raadt Milieu Centraal het zeker aan om op deze manier te koelen. “Maak er gewoon gebruik van”, zegt Tresoor. “Het is geen airco, maar je houdt het wel wat comfortabeler. Een bijkomend voordeel is dat de warmte die de grond in gaat op een later moment ook weer gebruikt worden als bron voor de verwarming. Het is misschien nog geen volwaardig alternatief voor airco. Zonwering blijft de belangrijkste manier om de hitte buitenshuis te houden. De warmte die je niet binnen hebt hoef je ook niet weg te koelen. Zet ’s nachts ramen tegen elkaar open of kijk of je een zomerventilatieluik kunt aanleggen.”

Veel duurder

Wat voegt het toe aan de transitie als je zo gaat koelen? “Het is een energiezuinige manier van koelen, dus als wij mogen kiezen hebben we veel liever dat mensen met een bodemwarmtepomp gaan koelen in plaats van een airco”, zegt Tresoor. “Want het is wel een leuke bijkomstigheid dat je er ook mee kan koelen en het kan je verwarming later in het jaar zelfs iets zuiniger maken. Maar je moet hem niet specifiek voor die reden aanschaffen. Maar dat doet ook niemand, heb ik het idee.”

“Voor de toekomst zal het aantal mensen die dit doen vast wel wat omhoog gaan, maar het percentage zal niet drastisch gaan veranderen”, zegt Zijlstra. “Het is tweeënhalf keer zo duur om dit toe te passen dan een luchtwaterwarmtepomp. Dat geeft duidelijk aan deze optie maar voor een beperkt aantal mensen realistisch is. Dus ik verwacht het zeker niet.”