Stel je voor: een trein, gloednieuw en vol reizigers, staat klaar om het station te verlaten. Deze trein, de Geothermie Express, heeft als bestemming ‘Minder CO2’ en maakt onderweg een tussenstop bij  ‘Betaalbare warmte’ en bij ‘Energie-uit-eigen-ondergrond’. Sinds kort is ook ‘Minder netcongestie’ aan de route toegevoegd, een reisdoel dat ook steeds meer in trek blijkt te zijn. De reizigers die zijn ingestapt, zien het helemaal zitten. De een blijft zitten tot het eindstation, de ander is van plan om al eerder uit te stappen.

Op het moment dat de trein op het punt staat te vertrekken, slecht nieuws: vertraging. Stikstof is het obstakel. Er is geen vrij spoor beschikbaar voor de Geothermie Express. Na wat gepuzzel lijkt hier wel een oplossing voor handen. Daarbij is het natuurlijk wel zaak dat de verkeersleider de juiste afweging maakt. Die bomvolle trein die al enige tijd staat te wachten, krijgt natuurlijk voorrang boven de onderhoudswagon. Met wat geduld en de juiste prioritering lukt het om de trein op het juiste spoor te krijgen.

De reizigers halen opgelucht adem. Maar dan gaat het weer mis, opnieuw vertraging. Dit keer lijkt het een stuk serieuzer. Netcongestie! Als een zware boom die op het spoor is gevallen en de weg verspert. Over drie dagen kan het onderhoudsbedrijf de weg weer vrij maken. Nu wordt het spannend. Want deze vertraging is van andere orde. Gaat deze trein het station nog wel verlaten?

En zo gaat het ook bij geothermieprojecten. Bijna alle geothermie projecten in ontwikkeling hebben last van het stikstof probleem en dat betekent voor het gros een extra kostenpost, van soms wel enkele miljoenen. Voor enkele projecten is stikstof zelfs een showstopper.

Met betrekking tot netcongestie is het beeld nog grimmiger. Een groot deel van de geothermie projecten in ontwikkeling ondervindt hinder van netcongestie. In welke mate is sterk locatie- en project afhankelijk. Daarom zegt het gemiddelde van 4,5 jaar vertraging wel veel, maar niet alles. Ook uitschieters van 10 jaar komen voor. Initiatiefnemers geven aan dat bij jarenlang uitstel in veel gevallen afstel dreigt. De oplossing die in dit verband het vaakst wordt genoemd is samenwerking met de netbeheerder voor versnelde aansluiting.

De Geothermie Express staat klaar. We moeten zorgen dat deze trein het station kan verlaten en ons naar ‘Minder Co2’ brengt. Blijf vooral aan boord, want op deze reis gaan we iedereen met technische, financiële, bestuurlijke, juridische en organisatorische bagage hard nodig hebben.