De impact van ETS2 op de energierekening
04.12.2025 Gijs de Koning
De invoering van het Emission Trading System 2, ook wel ETS2, zou in januari 2027 plaatsvinden, maar is recent uitgesteld tot 2028. Het nieuwe systeem zal een directe impact hebben op de energierekening. Maar hoe werkt het systeem precies? En wat betekent ETS2 voor de warmtetransitie? Hans van Cleef, hoofdonderzoeker bij EqoLibrium, licht het toe.
In de basis is ETS2 een aanvulling op het bestaande ETS. ETS is, zoals de naam al suggereert, een handelssysteem voor emissierechten. Deze emissierechten worden gekocht door industriële bedrijven. Zij worden verplicht om per 1.000 kilogram CO₂-uitstoot één emissierecht te kopen. De prijs van zo’n emissierecht wordt bepaald door de hoeveelheid rechten die door de politiek worden uitgegeven en vervolgens door vraag en aanbod op de markt.
Waar ETS2 verschilt van ETS, is dat leveranciers van brandstoffen ook emissierechten moeten kopen voor de uitstoot die bij de consument ontstaat. ETS2 is daarmee een volledig nieuw handelssysteem dat naast ETS komt te staan. De twee systemen zijn formeel gescheiden, maar zullen elkaar volgens Van Cleef waarschijnlijk wel beïnvloeden.
Hoe wordt de ETS-prijs bepaald?
De ETS-prijs komt tot stand door vraag en aanbod. De hoeveelheid uitstoot die gerealiseerd mag worden, wordt bepaald door de Europese Unie. Van Cleef: “Dat heet mooi een cap-and-trade-systeem: een plafond dat jaarlijks afneemt, en emissierechten die je kunt verhandelen, met als uiteindelijke doel de emissies in de EU te verlagen. Elk jaar worden er minder rechten beschikbaar gesteld. Die kun je gratis toegewezen krijgen omdat je concurrentiepositie dat vraagt, of je kunt ze kopen van een bedrijf dat rechten over heeft. Aan het eind van het jaar moet je ze inleveren als je meer uitstoot dan je gratis rechten.”
“Daarbovenop speelt marktspeculatie een grote rol”, voegt Van Cleef toe. “Beleggers kijken scherp naar nieuw Europees klimaatbeleid, zoals de doelen voor 2040. Als die ambitieuze doelen betekenen dat er minder rechten beschikbaar komen, gaat de prijs omhoog. Opvallend is dat de laatste doelstellingen juist wat tegenvielen, maar dat de markt nog steeds gepositioneerd is op verdere prijsstijgingen.”
De prijs voor ETS2 komt op dezelfde manier tot stand. Hoewel ETS2 nog niet is ingevoerd, worden toekomstige rechten al wel verhandeld. Begin dit jaar schommelde de prijs rond de 90 euro per ton CO₂, maar deze daalde sterk eind oktober, toen duidelijk werd dat de Europese Unie de CO₂-reductiedoelstelling voor 2040 zou afzwakken en het ETS2 een jaar later ingevoerd zal worden. Marktpartijen verwachtten daardoor dat emissierechten minder waardevol zouden worden. De prijs daalde toen tot ongeveer 50 euro per ton CO₂.
Omdat de ETS2-prijs direct wordt doorberekend aan energieleveranciers, zal deze ook snel zichtbaar worden in de energierekening. Bij een prijs van 50 euro per ton CO₂ leidt dit tot een stijging van ongeveer 12 cent per kubieke meter gas. Op jaarbasis betekent dit voor huishoudens een aanzienlijke kostenstijging.
Invloed van ETS2 op de markt voor duurzame warmte
Omdat ETS2 de energierekening voor eindgebruikers verhoogt, wordt verduurzaming aantrekkelijker. Isolatie blijft een effectieve maatregel voor huishoudens om het gasverbruik – en daarmee de uitstoot – te verlagen. Daarnaast worden elektrische alternatieven zoals warmtepompen aantrekkelijker. Gasverbruik zal door ETS2 namelijk harder stijgen dan het gebruik van (groene) elektriciteit.
Een deel van de opbrengsten van ETS2 wordt via het Sociaal Klimaatfonds ingezet om de impact op kwetsbare huishoudens te verzachten, stelt de Europese Commissie.
Uitstel van ETS2
De rede voor het uitstel van ETS2 komtvvolgens de EU doordat lidstaten meer tijd nodig hebben om zich voor te bereiden op het nieuwe systeem. Volgens Van Cleef spelen er echter ook politieke en geopolitieke factoren mee: “De werkelijke reden voor het uitstel is volgens mij dat politici niet willen dat burgers ineens ruim tweehonderd euro per jaar extra kwijt zijn. Dat botst met verkiezingsbeloftes over betaalbare energierekeningen. Met de huidige geopolitieke onzekerheid en een industrie die onder druk staat, vinden veel landen het simpelweg te snel gaan.”
Tot nu toe heeft het uitstel van ETS2 weinig invloed gehad op de internationale gasprijs. Hoe de energieprijzen zich richting 2028 ontwikkelen, zal de komende jaren moeten blijken.
