Nederland is een waterland. Onze kanalen, grachten, rivieren, sloten en vaarten zijn niet alleen kenmerkend voor het landschap, maar ook een enorme onbenutte bron van energie. Volgens de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer zou thermische energie uit oppervlaktewater in de warmtevraag van ongeveer 40 procent van de gebouwde omgeving kunnen voorzien. Om die bron te benutten zet Energiedamwand Nederland BV de ‘energiedamwand’ in; een stalen damwand voorzien van collectoren. Warmte365 sprak met Patrick Stoelhorst, mede-eigenaar van Gooimeer BV en Energiedamwand Nederland, over hoe het werkt en wat voor potentie het heeft.

Hoewel de meeste mensen misschien niet bekend zijn met het begrip ‘stalen damwand’, zullen velen het U-vormige profiel wel herkennen en hebben gezien. Maar zelfs als je ze niet ziet is er een grote kans dat ze in de buurt zijn.

“Je ziet ze ook niet altijd staan”, vertelt Stoelhorst. “Als je bijvoorbeeld langs de kades in Amsterdam rijdt, dan denk je dat ze allemaal van steen zijn. Maar achter heel veel van die stenen wanden staat een stalen damwand. Ze worden zoveel toegepast, als je erop gaat letten dan struikel je er bijna over.”

Gooimeer BV handelt al sinds 1976 in stalen damwanden en het bedrijf is volgens Stoelhorst ongeveer twaalf jaar geleden begonnen met het idee van de energiedamwand: “Toen was hier natuurlijk nog totaal geen sprake van de ambitie om alles duurzaam te gaan verwarmen, dus toen waren we wel een beetje pioniers.” Maar twaalf jaar verder is het systeem gepatenteerd, uitvoerig getest en op verschillende projecten succesvol toegepast.

Hoe werkt de energiedamwand?
De energiedamwand is kortgezegd een thermisch geactiveerde stalen damwand. De stalen damwanden worden voordat ze in de bodem worden aangebracht voorzien van collectoren, waar (in een gesloten systeem) een speciale vloeistof doorheen stroomt. Die vloeistof haalt de warmte of kou uit het oppervlakte- en grondwater en brengt die via een verdeelpunt naar een warmtepomp, die het vervolgens kan gebruiken om een woning te verwarmen.

Volgens Stoelhorst zijn de damwanden een uitermate geschikte manier om thermische energie op te halen. “Het voordeel van het systeem is dat alles van staal is, en staal heeft een hele hoge geleidingscoëfficiënt. Dus je maakt van eigenlijk een hele grote collector van je stalen damwand”, legt Stoelhorst uit.

“Omdat wij dus die hoge geleidingscoëfficiënt en een grote collector hebben zijn de rendementen ook behoorlijk hoog, zeker in vergelijking met andere duurzame energiebronnen”, gaat Stoelhorst verder. Volgens de website kunnen de energiedamwanden dan ook een SCOP van 5,0 bereiken. Stoelhorst geeft verder aan dat een meter damwand op die manier tot 2 kilowatt aan vermogen kan opleveren.

Een ander groot voordeel volgens Stoelhorst is dat de aanleg relatief makkelijk en goedkoop is. In tegenstelling tot bij bodemwarmte hoef je geen hele diepe boringen te doen: de damwanden worden de grond in geheid of getrild, waarbij Gooimeer 30 of 40 meter per dag de grond in kan brengen.

Door de damwanden vibrerend aan te brengen worden bodemlagen niet verstoord.  Deze methode is verder ook relatief goedkoop omdat je de energiedamwand inzet bij projecten waar toch al damwanden worden geplaatst. Om er een energie- of warmtebron van te maken hoef je dus alleen de kosten van de activering van de damwand extra te betalen.

Eerste resultaten
Om hun product te testen heeft Gooimeer, met hun partners van onder andere Crux Engineering, de TU Delft, de TU Eindhoven en groep Duurzaam opgewekt, twee jaar lang getest bij buurtschap de Zweth, vlakbij Delft. Volgens Stoelhorst waren de resultaten aanmoedigend:

“We hebben daar veel data uitgehaald, waaruit blijkt dat de waardes die we berekend hebben heel mooi overeenkomen met de waardes die we gemeten hebben. Zo was het bijvoorbeeld min 15 graden tijdens die test; alles lag onder het ijs. Wij haalden toen nog gewoon hele mooie rendementen met onze energiedamwand, dus dat geeft wel aan dat de theorie en de praktijk heel goed met elkaar overeenkomen.”

De technologie van Gooimeer en Crux Engineering is ondertussen ook erkend door verschillende innovatieprijzen. Zo won het de afgelopen anderhalf jaar onder andere de Water innovatieprijs, de Innovative Energy Award en de Greenchoice energieprijs en kreeg het in de categorie energietransitie een eervolle vermelding bij de VSK Awards.

Lees ook: Geen koudwatervrees voor energie uit damwanden

Potentie in Nederland
Volgens Stoelhorst is Nederland bij uitstek het land voor een technologie als de energiedamwand. “Als het in Nederland niet slaagt, slaagt het nergens”, vertelt hij. “Wij zijn in Nederland koploper wat stalen damwanden betreft, dus we verwerken hier heel veel stalen damwanden. We zijn natuurlijk ook een heel waterrijk land, met een heel hoog grondwaterniveau. Die combinatie maakt het zo interessant om deze bron te gaan benutten.”

“Die stalen damwanden die staan toch al vaak in de nabijheid van gebouwen”, vertelt Stoelhorst. “Dus eigenlijk heb je een warmtebron of een energiebron die in feite voor de deur ligt, die je zo op een relatief eenvoudige manier kan benutten.”

Volgens Stoelhorst is het wel belangrijk om de potentie van deze technologie nu onder de aandacht te brengen: “Op het moment dat je damwanden moet gaan plaatsen zou ik bijna zeggen dat het een no-go is om te besluiten het niet te doen. Want die damwanden gaan er voor vijftig of honderd jaar in, dus als je het nu niet doet is dat een enorme gemiste kans voor de komende jaren.”

Energiedamwand Nederland BV staat van 6 tot en met 10 februari met hun energiedamwanden op de BouwBeurs 2023 in Utrecht (stand 07.F014).