Wereldwijde populariteit van airco’s gaat gepaard met vragen over piekverbruik, ongelijkheid en efficiëntie
21.08.2025 Evelien Schreurs
Hittegolven komen wereldwijd vaker voor en worden ook heviger. De koelvraag wordt daarmee groter en is met een verwachte jaarlijkse stijging van 5 procent de snelst groeiende bron voor energievraag. Het Internationaal Energieagentschap (IEA) ziet dan ook wereldwijd een grote toename in het gebruik van airco’s, en wijst op de uitdagingen die dat meebrengt voor de energiesector.
De vraag naar airco’s neemt het sterkst toe in opkomende economieën. Naar verwachting is 80 procent van de koelvraag in 2050 te vinden in landen met opkomende economieën. Naast een grotere koelvraag neemt de toegang tot airco’s in ontwikkelende economieën ook toe door toenemende economische welvaart. In Zuid-Oost Azië kan het aantal airconditioners zelfs negen keer zo groot worden tussen 2020 en 2040.
“Terwijl de vraag naar airconditioning snel groeit, is de toegang tot koelapparatuur nog steeds zeer ongelijk, vooral tussen verschillende inkomensgroepen”, concludeert het IEA. Vooral in Zuid-Oost Azië is die verdeling ongelijk: van de huishoudens met lage inkomens heeft slechts 25 procent een airco, tegenover 75 procent van de rijkere huishoudens. In Europa is dat verschil van airco-bezit tussen armere en rijkere huishoudens kleiner.
Ook in Nederland komt extreme hitte vaker voor, en dat raakt mensen in huurwoningen en minder financiële middelen harder dan gemiddeld, stelt Milieu Centraal. Dat komt omdat zij vaker wonen in woningen die slecht geïsoleerd of lastiger te ventileren zijn.
Piekvraag
Airco’s brengen mensen comfort en kunnen zelfs gezondheidsgevaren verminderen die extreme hitte veroorzaakt. Tegelijkertijd betekent een toename van airco’s ook uitdagingen voor energiesystemen, met name een hoge piekvraag overdag en in de avond. In Frankrijk werd tijdens een hittegolf een piek gezien die 25 procent hoger was dan het gemiddelde, in New York was dat zelfs 90 procent. Zulke pieken kunnen de betaalbaarheid en leveringszekerheid van elektriciteit in gevaar brengen, stelt het IEA.
Met energiezuinige apparatuur kunnen die pieken verzacht worden. Bij een conferentie van het Internationaal Energieagentschap zeiden al bijna vijftig landen toe om energie-efficiënte apparatuur te stimuleren. Airco-gebruikers kunnen zelf het stroomverbruik van de airco al significant verlagen door de airco enkele graden hoger in te stellen en een ventilator te gebruiken als aanvulling op de airco. Bovendien kan energiezuinige apparatuur ook de energierekening van consumenten verlagen.
Verkoeling in gebouwen hoeft niet alleen te komen van airconditioners. Het ontwerp van een gebouw kan ook al voor verkoeling zorgen, bijvoorbeeld door goede isolatie, schaduw en natuurlijke ventilatie. De IEA pleit dan ook voor ruimtelijke ordening die hogere eisen stelt aan energieprestaties van gebouwen en stelt dat energiezuinige airco’s de norm moeten worden.
250.000 airco’s per jaar
Ook in Nederland krijgen we steeds meer te maken met hittegolven en hitterecords. Daarmee neemt ook het aantal huishoudens met airco’s toe. TNO schat dat het stroomverbruik van airco’s in Nederland verdrievoudigd kan zijn tussen 2022 en 2030.
In 2020 nam het aantal verkochte airco’s snel toe, en dat aantal is sindsdien hoog gebleven. Dat gaat om een aantal van ruim 250.000 airco’s per jaar, laat het Nationaal Warmtepomp Trendrapport 2025 zien.
De onderzoekers van DNE Research verwachten dat er eind 2025 zo’n 2,2 miljoen airco’s, ook wel lucht-luchtwarmtepompen, geïnstalleerd zullen zijn. Airco’s worden overigens niet alleen voor koeling gebruikt, maar ook steeds vaker voor verwarming. Op die manier kunnen airco’s als gedeeltelijke of volledige vervanging van cv-ketels worden gezien.
Hang op, doe dicht, lucht door
Kenniscentrum Milieu Centraal adviseert echter om in plaats van een airco aan te schaffen, eerst naar andere maatregelen te nemen. Bijvoorbeeld door zonwering op te hangen, overdag ramen en deuren dicht te houden en om ’s avonds en in de vroege ochtend door te luchten.
Die tips zijn direct toepasbaar, budgetvriendelijk en er is geen hoog stroomverbruik voor nodig zoals bij airco’s. Milieu Centraal adviseert dan ook om een ventilator aan te schaffen in plaats van een airco, wegens een significant lager stroomgebruik.
“Het is belangrijk dat mensen weten dat de warmte buiten je huis houden het slimste is wat ze kunnen doen en dat er energiezuinige alternatieven zijn,” aldus Simone Tresoor, expert duurzame woningen bij Milieu Centraal. “Al begrijpen we ook volledig dat sommige woningen gewoon niet koel te krijgen zijn, hoe goed je je maatregelen ook treft. Door slimme keuzes te maken houden we onze huizen koel en beperken we tegelijkertijd de milieubelasting.”
