In het Klimaatakkoord dat Nederland in 2019 sloot staat een heldere afspraak: de gebouwde omgeving moet in 2050 CO2-vrij zijn. Om dat doel te bereiken moeten alle woningen in Nederland verduurzaamd worden. Dergelijke maatregelen kosten natuurlijk veel geld. Uit nieuw onderzoek van TNO, het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau van de Leefomgeving (PBL) blijkt dat eengezinswoningen veel meer geld overhouden als ze kiezen voor een hybride of all-electric warmtepomp, in combinatie met isolatie als dat nodig is, in vergelijking met het verwarmen middels een cv-ketel.

Of een hybride warmtepomp of een elektrische de meest voordelige optie is, hangt af van de kosten die nodig zijn om de huizen te isoleren en hoe ver die gaan. Het onderzoek stelt dat voor woningeigenaren en particuliere huurders is de besparing bij de meest gunstige verduurzamingsoptie gemiddeld ruim 300 euro per jaar; voor huurders in corporatiewoningen is de gemiddelde besparing ruim 700 euro.

Voor het onderzoek zijn vier opties om te verduurzamen onderzocht: alleen isoleren tot de isolatiestandaard (indicatie die aangeeft of de woning genoeg geïsoleerd is voor een aardgasvrije toekomst), het gebruik van de hybride warmtepomp zonder isolatie, de combinatie van isoleren tot de standaard met een hybride warmtepomp en hetzelfde maar dan met een all-electric warmtepomp.

Voor de studie zijn voor vijf miljoen gasgestookte eengezinswoningen de inkomenseffecten van verduurzaming gesimuleerd, op een moment dat de ketel aan vervanging toe is of een verbouwing overwogen wordt. De studie gaat over individuele verduurzamingsopties en laat collectieve verduurzaming, zoals een warmtenet, buiten beschouwing.

Uit het onderzoek blijkt dat in ruim 90 procent van de eengezinswoningen kunnen huishoudens met minstens één van de vier doorgerekende opties hun woonlasten kunnen verlagen ten opzichte van niet verduurzamen. Het is mogelijk dat er voor de overige 10 procent wel andere financieel aantrekkelijke opties zijn die niet geanalyseerd, zoals gedeeltelijke isolatie.

Gunstig voor helft van de particulieren
Met de uitkomsten van de studie blijkt dat het verduurzamen naar een all-electric situatie (elektrische warmtepomp met isolatie), met het huidige beleid, voor meer dan de helft van de woningeigenaren en bijna de helft van de particuliere huurders financieel gunstig. Voor zo’n 40 procent is het zelfs de financieel gunstigste van de vier onderzochte opties. Een kanttekening is dat dit geldt bij het huidige beleid.

Het is met name vaak aantrekkelijk voor kleinere woningen, waar isolatie een kleinere investering vraagt. Door de prestatieafspraken met woningcorporaties over ‘gratis’ isolatie is de all-electric situatie voor vrijwel alle huurders van corporatiewoningen de financieel gunstigste optie. Voor woningen waar isoleren naar de isolatiestandaard financieel niet aantrekkelijk is, is een hybride warmtepomp zonder isoleren dit vaak wel. Uit onze analyses blijkt dat het installeren van alleen een hybride warmtepomp voor bijna driekwart van alle huishoudens financieel gunstig is.

Grotere woningen
Voor zo’n 40 procent van woningeigenaren en particuliere huurders is het ook de gunstigste van de door ons onderzochte opties. Vooral in grotere woningen, waar isoleren duurder is, heeft een hybride warmtepomp vaak een gunstiger inkomenseffect dan de all-electric situatie met isolatie. In woningen die wel tot de isolatiestandaard geïsoleerd zijn of worden, is een hybride warmtepomp financieel vrijwel nooit de gunstigste optie. Voor huishoudens die recent een hybride warmtepomp hebben aangeschaft, is de prikkel daarom kleiner om uitgebreid na te isoleren naar de isolatiestandaard.

Stimuleringsbeleid heeft grote invloed op de inkomenseffecten van verduurzaming, besluiten de onderzoekers. Zonder subsidies voor isoleren en warmtepompen en de prestatieafspraken over ‘gratis’ isolatie voor zittende corporatiehuurders, is verduurzamen nog voor 43 procent van de onderzochte huishoudens financieel aantrekkelijk.

De aantrekkelijkheid daalt dan zowel voor woningeigenaren als (corporatie)huurders. Met name de volledig elektrische warmtepomp met isolatie neemt zonder stimuleringsbeleid sterk af in aantrekkelijkheid.