Architect Ralf van Tongeren van het bureau Orga houdt zich sinds 2009 bezig met biobased bouwen. Voor Orga maakt Van Tongeren door de natuur geïnspireerde ontwerpen voor circulaire gebouwen, waarbij de band tussen mens en natuur centraal staat. Warmte365 kijkt met hem terug op de afgelopen vijftien jaar. Is er veel veranderd op het gebied van biobased bouwen?

“Sinds corona heb ik een kentering gezien rond biobased bouwen”, steekt de architect van wal. “Er is daarna meer interesse voor gekomen. De vraag of dit een nieuwe industrietak kan zijn ging toen meer spelen. Voor corona was een compact clubje mensen er mee bezig, die elkaar ook allemaal kenden. Het besef dat we anders moeten gaan bouwen, zonder baksteen, leeft nu veel meer.”

Maar met die vele veranderingen zijn er ook nieuwe uitdagingen gekomen. “Eerst waren vooral particulieren met biobased bouwen bezig”, zegt Van Tongeren. “De projecten worden nu steeds groter. Tegenwoordig zijn wooncorporaties er ook mee bezig, hele appartementencomplexen en woontorens staan op de planning om verbouwd te worden. Dat brengt veel grotere opgaves met zich mee, bijvoorbeeld rond brandveiligheid.”

Van Tongeren is blij met de veranderingen van de afgelopen jaren. “Veel van mijn frustraties zijn inmiddels verdwenen. Het besef dat we duurzamer moeten gaan bouwen daalt steeds meer in en daar ben ik heel blij mee.”

Kippen lopen op het dak
De architect werd in 2009 zzp’er en ging zich toen op biobased focussen. Hij wilde meer met duurzaamheid gaan doen en kreeg toen het aanbod om een boerderij biobased te gaan verbouwen. Het voelde meteen goed en Van Tongeren was verkocht.

Wat zijn volgens Van Tongeren de grote voordelen van biobased bouwen? “Dat zijn er een aantal, maar daarbij is het belangrijk dat je eerst met elkaar bepaalt wat de ambitie is. Sommigen willen met biobased bouwen de klimaatcrisis het hoofd bieden. Dat kan bijvoorbeeld doordat je met de gebruikte materialen CO2 op kan slaan.”

“Anderen vinden dat weer minder belangrijk en gaan meer voor het grote voordeel van gezondheid. Wonen in een biobased huis bevordert het woongenot en is gezonder, het werkt ook vochtbufferend. Bij Orga bekijken we het juist als een integraal vraagstuk. Het is een ingrediënt voor de energietransitie, daar kan het veel aan toevoegen.”

Een van de beste voorbeelden van een geslaagd project vindt Van Tongeren de basisschool De Verwondering in Almere. De Verwondering is de eerste volledig ecologische school in Nederland. “Dat is echt optimaal. Er lopen kippen op het dak, die gevoerd worden door de kinderen. De kinderen op die school zijn ook rustiger en hebben minder ziekteverzuim onder het personeel. Dat gaat dus veel verder dan vocht bufferen.”

Regelgeving vormt een grote hobbel
Nederland loopt op het gebied van biobased bouwen nog ver achter op buurlanden als Duitsland, weet Van Tongeren. “De meeste Europese landen hebben al decennialang veel meer kennis opgebouwd over biobased bouwen. In Nederland werd het in 1970 geïntroduceerd, maar het heeft heel lang een geitenwollensokkenimago gehad. De professionalisering heeft de laatste tien jaar pas plaatsgevonden en het imago is daarmee ook verbeterd.”

Waar er op veel vlakken positieve dingen gebeuren rond biobased bouwen, vormt de regelgeving een grote hobbel volgens Van Tongeren. “De nieuwe Milieuprestatie Gebouwen heeft de nodige hobbels gekend en dat zorgde voor onzekerheid. Daarnaast heb je om de zoveel tijd andere ministers die weer andere datasets gebruiken voor de regelgeving. Daar wordt biobased bouwen niet beter van.”

“Voor de toekomst van biobased bouwen is mijn grootste wens dat het percentage wordt opgeschroefd”, besluit Van Tongeren. “Het huidige aantal ligt tussen de vijf en tien procent, maar dan kan je je soms ook afvragen wanneer iets biobased is, zeker als maar een onderdeel van het huis daar onder valt. De overheid streeft er naar dat het totale aantal in 2030 op 30 procent ligt. Dat is mooi, maar dan moet er echt een stapje meer worden gezet.”

“Veel gemeenten omarmen de ambitie en technisch gezien ben ik er van overtuigd dat het haalbaar is. Maar er zijn zoveel randzaken die meespelen, de politieke wind die er waait speelt ook een grote rol.”