De energie- en warmtetransitie blinkt uit in hoge ambities, gedurfde doelen en vooral onderdeel zijn van 'de oplossing en niet van het probleem'. We worden aangemoedigd om warmtepompen en zonnepanelen te nemen en onze fossiele mobiliteit te verruilen voor een elektrische variant.

Versnellen, versnellen, versnellen is de strijdkreet van ons kabinet. Voor een beter klimaat, schoner milieu en terugdringen van CO2-emissies. En dat is ook precies wat de grote groep voorlopers heeft gedaan. Aangejaagd door subsidies en saldering van zelfopgewekte stroom, is de afgelopen jaren massaal geïnvesteerd in zonnepanelen.

De fiscaal vriendelijke leaseautobijtelling zorgde eind 2019, het laatste jaar tegen 4 procent bijtelling, voor een ware run op Tesla’s die de verkopen piekte op 31.000 stuks. Auto graag zelf ophalen in de haven van Amsterdam.

Niet het klimaatidealisme, maar prijsrealisme zet de massa aan tot energiebesparing en verduurzaming
Toen vanaf de tweede helft van 2021 de gasprijzen door het dak gingen, was de massa definitief om en nu wil iedereen de gaskraan thuis vaarwel te zeggen. PV- en warmtepompleveranciers kunnen de vraag nauwelijks aan.

Maar hoewel de echte energie- en warmtetransitie bij de massa nog op stoom moet komen, keert de wal nu al het schip. Door de elektrificatie neemt de stroomconsumptie in sneltreinvaart toe, terwijl de netcapaciteit aanpassen nog jaren kan duren. Gaan we niet wat té snel, zo snel dat we in een omgekeerde wereld terecht komen?

De burger krijgt 'de schuld'
De zonnestroomburgers worden nu ‘verweten’ dat zij het elektriciteitsnet misbruiken als stroombuffer en dat ze hun zelfgeproduceerde stroom niet slim genoeg consumeren. Zoals bijvoorbeeld zware huishoudelijke apparaten gebruiken als de zon schijnt of thuis je fiscaal vriendelijk elektrische auto opladen.

Maar hoe dat dan moet wanneer je overdag op pad bent vertelt het verhaal niet. En als dat allemaal niet lukt, dan maar aan de gesubsidieerde thuisbatterij, uitgeruild tegen de PV-salderingsregeling.

Het is de omgekeerde wereld om die burger, die dacht iets goed te doen voor het klimaat, nu de ‘schuld’ te geven van het veroorzaken van onbalans in het net en aan te duiden als profiteur van de salderingsregeling. Jarenlang is ons met subsidies om de oren geslagen om het klimaat te redden met PV-panelen, warmtepompen en elektrisch vervoer. Maar diezelfde burger heeft geen notie, geen schuld, en zeker geen zicht op de afwenteling van de elektrificatie op het totale stroomsysteem.

Dat de transitie nu al gaat piepen en kraken is een systemische fout, veroorzaakt door de overheid die heel snel ambitieuze doelen nastreeft maar geen regie pakt. Het ontbreekt aan een integraal masterplan, waarbij rekening wordt gehouden met de volledige keten van bron tot eindgebruik.

Langzame vooruitgang is nog steeds vooruitgang
Een recent voorbeeld is het toekomstige verbod op de verkoop van nieuwe fossiele auto’s. Ook hier wordt een flinke pot subsidie voor losgetrokken om de ‘gewone’ burger richting batterijauto te verleiden. Maar de aanvraagprocedures voor laadpalen in de openbare ruimte verzanden in een enorme bureaucratie en een woud aan verschillende restricties per gemeente. Ook hier keert de wal het schip.

Een oud Chinees spreekwoord zegt: 'Wees niet bang om langzaam te gaan, wees alleen bang om volledig te stoppen'. Of te wel: sommige dingen hebben gewoon tijd nodig, langzame vooruitgang is nog steeds vooruitgang. En zo is het ook met goedbedoelde politieke ambities en de energietransitie.