“Vanaf 2026 wordt de hybride warmtepomp de norm voor het verwarmen van woningen die niet op een warmtenet worden aangesloten“, aldus Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie. Buiten alle uitdagingen die daarmee verbonden zijn, is dat goed voor de markt en grote kans voor warmtepompfabrikanten en installateurs. Maar hoewel de meeste aandacht lijkt uit te gaan naar woningen, biedt de techniek ook grote kansen voor de utiliteitsbouw.

Kantoren, scholen, fabrieken; bij nieuwbouw worden ze vaak al voorzien van warmtepompen, maar wat is er nodig om warmtepompen te krijgen in alle bestaande panden? Het vervangen van cv-ketels door een of meerdere warmtepompen is een effectieve manier om utiliteitsgebouwen te verduurzamen. Zeker omdat in 2023 elk kantoorpand minimaal aan energielabel C moet voldoen.

Slecht verhuurbaar pand met lagere waarde
Gebouweigenaren en -beheerders kijken niet alleen naar de initiële investering, maar vooral naar het rendement, omdat energiebesparing bovenaan het lijstje staat. Zeker nu de energieprijzen dusdanig zijn dat ze serieuze pijn in hun portemonnee voelen, of door hun huurders er dringend op worden aangesproken de energierekening zo snel mogelijk te laten dalen.

De realiteit is dat een pand minder waard wordt en ook slechter verhuurbaar is. Een stevige stok achter de deur is dat de banken de duurzaamheidsstatus van een pand inmiddels meenemen in hun producten. Als de hypotheek van een pand in het geding komt is men ook sneller bereid tot actie.

De COP (coefficient of performance) en sCOP (seasonal coefficient of performance) zijn dus belangrijk, want minder elektriciteitsgebruik betekent een lagere energierekening en dus een snellere terugverdientijd. Maar ook de EIA (Energie Investeringsaftrek) waardoor men 45 procent van de investeringskosten kan aftrekken kan een flinke besparing opleveren, net als de ISDE voor installaties onder de 70 kilowatt bij renovatieprojecten.

Vervolgens is het natuurlijk van belang dat men de installatie kiest die het beste bij het gebouw past. Als een fabrikant zijn informatieverschaffing en begeleiding goed op orde heeft en in alle eerlijkheid adviseert en ontwerpt zal dat hoge ogen gooien.

Dat betekent openheid over het aantal decibel, de voordelen en nadelen van het soort systeem benoemen en niet te vergeten zorgen dat het inregelingstraject vlotjes verloopt.

Wat betekenen de hekjes in de SDE-regeling
Onlangs heeft de regering aangekondigd zogenaamde ‘hekjes’ te willen invoeren in de SDE-regeling, zodat ook technieken als bodemenergie en aquathermie in aanmerking komen voor ondersteuning.

Deze hekjes zijn bedoeld voor energiedomeinen met een hogere subsidie-intensiteit. Ze moeten ervoor zorgen dat deze technieken eerder aan bod komen doordat voor hen binnen het hekje budget wordt gereserveerd.

Dit zijn technieken die weliswaar op de korte termijn minder kosteneffectief zijn, maar die op de langere termijn noodzakelijk zijn voor de energietransitie en waarvan de kosten kunnen dalen naarmate ze meer worden ingezet. Hekjes kennen een hogere kosteneffectiviteit dan schotten, omdat budget dat binnen de hekjes niet wordt benut in dezelfde ronde kan worden ingezet voor andere projecten.

Er is hier een budget gereserveerd van 750 miljoen euro voor de domeinen Lagetemperatuurwarmte, Hogetemperatuurwarmte en Moleculen, bij een referentiebudget van 5 miljard euro in 2023.

Binnen de categorieën met een hekje wordt de maximale subsidie per vermeden ton CO2 verhoogd van 300 naar 400 euro per ton CO2 om de iets duurdere technieken met langetermijnpotentie een betere kans te geven. Daarbij blijft het concurrerende principe gelden waarbij kosteneffectieve projecten eerder aan bod komen.

“De hekjes zijn uiteraard goed nieuws voor bepaalde bronnen zoals aquathermie en geothermie die warmtepompen kunnen voeden, maar voor warmtepompen in de utiliteit doet het niet zoveel,” zegt Marc Londo, inhoudelijk directeur bij de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.

“Dit heeft te maken met het eerder gekozen overheidsbeleid waarin is vastgelegd dat warmtepompen in de utiliteit tot 70 kilowatt gebruik kunnen maken van de ISDE, alles daarboven wordt geacht van zichzelf rendabel te zijn.”

Aquathermie en subsidiemogelijkheden
Erik Kraaij is programmamanager bij het Netwerk Aquathermie en hij is verheugd over de hekjes. “Wij hebben drie jaar geleden een Green Deal Aquathermie gesloten om te bekijken wat de mogelijkheden voor aquathermie binnen de warmtetransitie zijn en om meer bekendheid aan de techniek te geven.” Aquathermie zit nog in de opstartfase en het Netwerk Aquathermie merkt dat het daardoor financieel nog niet altijd uit kan.

“Een dergelijke subsidie is daarom meer dan welkom. Tot nu toe werd er weinig gebruik gemaakt van de SDE++ en als er al een aanvraag werd ingediend, sneuvelde die meestal. Het plaatsen van de hekjes zal hopelijk zorgen voor een extra stimulans. De bedrijven die in de afgelopen SDE-periodes aanvragen hebben gedaan voor aquathermie die niet gehonoreerd zijn zullen wij nu zeker actief benaderen”, zegt Kraaij.

“Om warmtepompen in utiliteitspanden te krijgen kun je natuurlijk ook heel prima aquathermie gebruiken als bron en het is ons er alles aan gelegen dat we deze projecten stimuleren en de komende jaren veel ervaring opdoen. Meer ervaring zal leiden tot schaalvergroting en dit maakt de techniek goedkoper.”

Appels met appels vergelijken
“We hebben alle opties die er zijn voor een succesvolle warmtetransitie hard nodig. Geothermie en warmtepompen maken alle twee warmte en zijn soms prima te combineren”, aldus Hans Bolscher, voorzitter van Geothermie Nederland.

“Wij zien dat er combinaties gaan komen en geloven erg in intelligente systemen die je slim kunt inzetten op de juiste manier en de juiste plek: altijd, betrouwbaar en betaalbaar. Het is maatwerk en er moet steeds worden gekeken wat ergens de beste oplossing is. Er moet goed worden voorgelicht over de CAPEX (investeringskosten) en OPEX (operationele kosten).”

Bolscher verwacht dat de beschikbaarheid van elektriciteit een belemmering gaat worden voor de utiliteitsbouw. “Daar heeft geothermie wat minder last van. Daar tegenover staat dat warmtepompen soms wat minder subsidie nodig hebben”, zegt de voorzitter.

“Geothermie Nederland heeft enorm hard gelobbyd om een systeem te krijgen waarin appels met appels worden vergeleken. Wij denken dat de hekjes de uitrol van geothermie zeker gaat helpen. Het is ook prettig dat de verschillende warmtesystemen nu goed met elkaar vergeleken kunnen worden.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het Warmtepomp Trendrapport 2023, een gezamenlijke uitgave van Warmte365 en Dutch New Energy Research. Wilt u het hele rapport lezen met alle trendanalyses en marktdata? Klik dan hier.