Volgens adviesbureau Syntraal heeft Nederland 100.000 kilometer aan riool, waar dagelijks een flinke hoeveelheid warm water doorheen stroomt. Water dat goed gebruikt kan worden als variant binnen aquathermie. Warmte en koelte onttrekken uit het riool wordt ook wel riothermie genoemd. Simon Bos, consultant in energietransitie en aquathermie bij Syntraal, legt aan Warmte365 uit wat riothermie is en waarom het veel potentie heeft in Nederland.

Riothermie is een enigszins onbekende term in het Nederlandse verwarmingsklimaat. Toch is het zonde dat alle warmte die dagelijks via het riool huizen en fabrieken verlaat onbenut blijft. Leidingen liggen voor de deur en kunnen dus ook direct voor de deur benut worden, wanneer de juiste installatie wordt neergezet.

Temperatuur
In de winter heeft het rioolwater een temperatuur van 10 graden Celsius omdat er relatief veel warmte vanuit huizen geloosd wordt. Volgens Bos is 10 graden een goede bron om warmte uit te halen: “Wanneer de lucht kouder is dan 10 graden Celsius, wat vaak het geval is in de winter, is het riool al interessant om warmte uit te onttrekken.”

Omdat de leidingen onder de grond liggen en de bodem de temperatuur van het water beïnvloedt is de temperatuur van het water heel constant. Hiermee draait de warmtepomp efficiënter dan wanneer deze afhankelijk is van een wisselde buitentemperatuur.

Bos vertelt verder: “Op een gegeven moment is de warmte in het riool ook op. Wanneer het water onder de 4 graden Celsius raakt kan er ijs ontstaan en dat wil je niet hebben. Het is een utopie om te denken dat je met de  warmte uit het riool de volledige warmtevraag kan voorzien, maar het kan zeker een deel hiervan bedekken.”

’s Zomers heeft het riool een temperatuur van rond de 21 graden Celsius. Deze temperatuur ligt lager dan de gemiddelde buitentemperatuur en zo kan riothermie ook zorgen voor verkoeling in de zomer wanneer er een koelsysteem is aangesloten. Het voordeel van het gebruik van rioolwater is dat dit, in tegenstelling tot oppervlakte water, niet opwarmt door de buitentemperatuur. Daarnaast kan het rioolwater ook in de zomer worden gebruikt om bijvoorbeeld zwembaden te verwarmen.

Toepassing
“Theoretisch gezien kan riothermie worden toegepast op huishoudelijk niveau, alleen krijg je daar momenteel de businesscase niet voor rond. Op woning niveau gebruik je tussen de 1200 en 1500 kuub gas per woning, daarvoor is de investering in een warmtepomp en warmtewisselaar veel te hoog.  Daarom kijken we nu naar de grotere warmtevraag zoals zwembaden, scholen of bejaardentehuizen; daar valt de investering wel terug te verdienen doordat er veel wordt bespaard op gas”, legt Bos uit.

Bos heeft ook nog een aanmerking op deze investering: “De lucht-waterwarmtepomp is momenteel nog goedkoper dan de water-waterwarmtepomp, waardoor op korte termijn de investering in een lucht-waterwarmtepomp nog aantrekkelijker is. Op de lange termijn verbruikt een lucht-waterwarmtepomp echter meer stroom waardoor de water-waterwarmtepomp weer aantrekkelijker is.”

Amfius
Amfius is een dochterbedrijf van Syntraal dat zich specialiseert in de winning van lokale duurzame energiebronnen en nieuwe verwarmingstechnieken. Amfius ontwerpt de installaties en helpt partijen bij het realiseren van een duurzame warmteoplossing. Zo heeft Amfius riothermie al toegepast bij vier zwembaden, twee scholen en één ander gebouw op Texel.

Daarnaast zit er momenteel een project in de pijplijn waarbij ze 870 appartementen in Slotermeer willen verduurzamen door het aanleggen van een klein warmtenet op basis van riothermie. “Nu wordt riothermie vooral toegepast bij een grote warmtevraag. Maar ik zie ook veel potentieel voor riothermie in woningbouw en appartementen wanneer de businesscase verder ontwikkelt”, aldus Bos.

Risico’s
Bos ziet weinig beren op de weg: “Het enige risico is dat je investeert in een toepassing die gebaseerd is op de warmte uit de omgeving, zoals bijvoorbeeld uit een industrie in de buurt. Als deze warmtebron vertrekt heeft dat natuurlijk effect op de hoeveelheid water in het riool, en kan riothermie mogelijk niet meer worden toegepast. Dit soort ontwikkelingen worden echter vaak ver van te voren gepland dus daar kan je ook rekening mee houden in de aanleg.”

Als het aan Bos ligt mag riothermie meer bekendheid krijgen bij gemeentes. Ook hoopt hij dat er meer collegabureau’s ontpoppen: “Daarmee krijg je meer slagkracht om als maatschappij aan de slag te gaan. En dat is nodig om Nederland van het aardgas af te krijgen.”