In februari van dit jaar heb ik eindelijk toegegeven aan een al langer bestaande behoefte om een time-out te nemen om ‘in de breedte bij te lezen’. Ik lees in mijn werk natuurlijk heel veel teksten, maar te weinig boeken waarin slimme mensen slimme dingen zeggen en die uitvoerig onderbouwen en van discussie voorzien. Ik heb met veel genoegen onder andere deze drie boeken ge- of herlezen, waarin op een degelijke feitelijke basis een perspectief wordt gegeven – niet altijd een wenkend trouwens.

Hagens & White beschrijven in het geheel online te lezen Reality Blind dat de hoeveelheid (fossiele) energie die de gemiddelde aardbewoner per persoon tot zijn beschikking heeft, niet één-op-één kan worden verduurzaamd en dat noch onze psychologie, noch onze economie, noch onze maatschappij is ingericht op de noodzakelijke verandering. Maar dat we aantoonbaar wel kunnen voorzien in onze basale behoeften en bijna net zo gelukkig kunnen zijn met (veel) minder.

Klimaatverandering is ónze keuze
Jelmer Mommers neemt in Hoe gaan we dat uitleggen de lezer terug in de tijd om ons klimaatprobleem in geo- en antropologisch perspectief te plaatsen. Hij komt, evenals Hagens & White, tot de conclusie dat (verdere) klimaatverandering ónze keuze is, maar waarvan de rekening sowieso komt te liggen bij de onderkant van de huidige én toekomstige globale maatschappij.

Paul Behrens, ten slotte voor nu, schetst in The best of times, the worst of times in de dimensies energie, voedsel, klimaat en economie steeds een tweetal scenario’s waarin en waarom het helemaal goed kan komen of het helemaal mis kan gaan.

Wie regisseert dat iemand de regie pakt?
Alle drie deze boeken geven aan wat de randvoorwaarden zijn voor het benodigde succes. Eén van die randvoorwaarden, zo concludeerde ik, is het maximale gebruik van ‘gratis’ omgevingsenergie. Met ‘mijn’ warmtepompen ben ik dus met de goede dingen bezig, en helemaal in combinatie met seizoensopslag met ‘mijn’ bodemenergie.

Een heerlijke conclusie. Ik nam mij ook voor om kritisch(er) te zijn op de impact van ‘de grootschalige renovatie van Nederland’. Die zal namelijk nogal een aanslag doen op (fossiele) bronnen die in energie- en klimaattermen ook moet worden terugverdiend.

Dilemma’s van die verbouwing – bijvoorbeeld collectieve of individuele systemen, het burgerperspectief en de facilitering van de installatiesector – werden vakkundig geadresseerd door de sprekers van het congres Transitievisie Warmte dat ik tot mijn grote plezier mocht dag-voorzitten. Uit hun verhalen blijkt dat íedereen klaar staat om door te pakken. Waar wachten we nog op? Oh ja, op regie, maar wie regisseert dat iemand de regie pakt?