Sinds 1 januari 2023 geldt in Vlaanderen een renovatieverplichting voor residentiële gebouwen, zoals eengezinswoningen en appartementen. Nieuwe eigenaren van een woning of appartement met energielabel E of F, moeten die binnen de vijf jaar verplicht renoveren naar label D of beter. Doen ze dat niet, dan riskeren ze een boete.

Alle woningen en appartementen in Vlaanderen die vanaf 2023 zijn aangekocht met energielabel E of F, moeten binnen de vijf jaar na aankoop – en andere overdrachten – verplicht worden gerenoveerd naar label D. Nieuwe eigenaren van energieverslindende woongebouwen (met een label E of F) worden verplicht om binnen de vijf jaar na aankoop (en andere) of na vestigen van erfpacht of opstalrecht, de woning grondig energetisch te renoveren tot minimum label D.

De renovatieverplichting wordt duidelijk aan de hand van enkele voorbeelden. Wie bijvoorbeeld in 2023 een woning koopt met label F is verplicht deze te renoveren tot label D binnen de vijf jaar (2028). Wie de woning (met label D) opnieuw verkoopt in 2030, zal deze opnieuw moeten renoveren, nu tot minstens label C of beter. Label A is het einddoel voor iedere woning of appartement tegen 2050. Het langetermijnpad werd vastgelegd met verstrengingen in 2028, 2035, 2040 en 2045.

Dit moet bewezen worden met een nieuw energieprestatiecertificaat (EPC). De termijn van vijf jaar start op de datum van het verlijden van de authentieke akte of op de datum van het vestigen van het opstalrecht of de erfpacht.

Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap start de handhavingsprocedure op als er vijf jaar na verkoop (en andere ) en na het vestigen van erfpacht of opstalrecht, geen EPC aanwezig is, of als uit het beschikbare EPC blijkt dat er niet aan de vereiste energieprestatieniveaus is voldaan.

Geldboete
Als de eigenaar de renovatieverplichting niet naleeft, riskeert hij een administratieve geldboete van 500 euro tot 200.000 euro. Op 15 december 2023 werd een wijzigingsdecreet een tweede maal principieel goedgekeurd door de Vlaamse regering. Indien het label niet tijdig behaald wordt, kan een administratieve geldboete opgelegd worden van 500 euro tot 200.000 euro.

De boete bedraagt voor een residentiële gebouweenheid: van 500 euro tot en met 5.000 euro. De boete bedraagt voor een niet-residentiële gebouweenheid: van 500 euro tot en met 200.000 euro. De boete heft de verplichting niet op: het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap legt meteen een nieuwe termijn vast waarbinnen u aan de verplichting moet voldoen.

Doorgaans houden de nieuwe voorwaarden voor residentiële gebouwen geen verplichtingen in voor huurders. Zodra de residentiële gebouweenheid wordt verkocht, zal de nieuwe eigenaar wel actie moeten ondernemen om aan de verplichtingen te voldoen. De huurder zal daarbij rekening moeten houden met eventuele hinder tijdens werken aan het gebouw.