Ooit gehoord van ‘the twin transition’? Nee? Dit geldt voor de meeste mensen, terwijl iedereen er wel al mee in aanraking komt. De plek waar digitalisering en de energietransitie samen komen is overal aanwezig, maar toch ongrijpbaar. De energiesector staat aan de vooravond van een revolutie.

Het gebruik van informatietechnologie, digitale gegevens en intelligente software heeft de potentie de status quo fundamenteel te veranderen en, gedeeltelijk, een aantal van de uitdagingen die komen kijken bij het bouwen van het energiesysteem van de toekomst op te lossen. Het ziet ernaar uit dat Nederland dit potentieel graag wil aanboren. Er zijn innovatieve bedrijven die stappen maken en er is een toegewijde innovatie-inspanning. Maar ik vraag me af: krijgt het de aandacht die het verdient? En is het denken gericht op de volle breedte van de mogelijkheden?

Deense studie laat economisch voordeel zien van 150 miljoen euro per jaar
Vorig jaar werd in een studie gekeken naar de inzet van de Deense stadsverwarmingssector om digitalisering in de hele waardeketen te benutten. Daaruit bleek dat bijna twee derde van de bedrijven in de sector stappen aan het zetten waren. De voordelen bleken enorm, ook buiten de stadsverwarmingssector. Uit het onderzoek bleek dat digitalisering bedrijven in staat stelde de kosten in de hele waardeketen te verlagen, temperaturen te verlagen,  netverliezen te verminderen en de levensduur van activa te verlengen. Tevens werd geconcludeerd dat het volledig realiseren van het potentieel in de hele sector een totaal economisch voordeel heeft van 150 miljoen euro per jaar.

Digitalisering bleek een belangrijke factor te zijn voor een slimme koppeling tussen stadsverwarming en andere sub-sectoren van de energie- en nutssector. Veel van de Deense stadsverwarmingssystemen profiteren van de mogelijkheid om meer dan één warmtebron te gebruiken. De mogelijkheid een elektrische boiler te activeren tijdens een stormachtige nacht, wanneer de prijzen voor elektriciteit laag zijn, stelt het bedrijf in staat een opslag voldoende te vullen om de vraag in de ochtendpiek te dekken. Zo kan het bedrijf duurdere en potentieel vervuilende technologieën vervangen en tegelijkertijd het elektriciteitssysteem voorzien van flexibiliteit.

Een datagedreven symfonieorkest
De enige manier waarop men dit kan faciliteren, is door verregaande digitalisering van de verschillende sub-sectoren van de energie en nutssectoren. Om het potentieel verder te benutten zullen energie- en nutsbedrijven gemeenschappelijke normen, afspraken en data governance principes moeten vaststellen. Hierdoor kunnen de sectoren veilig communiceren en elkaar informeren.

We hebben hoogwaardige en zeer gedetailleerde data nodig die tijdig beschikbaar en direct bruikbaar zijn, zodat innovators er iets waardevols mee kunnen doen. Door onze energie- en nutssectoren in staat te stellen samen te werken als een datagedreven symfonieorkest, kunnen we het nut van onze middelen optimaal inzetten en de energietransitie naar een volgende versnelling brengen.

Zo kunnen we restwarmte van drink- en afvalwaterzuivering, biogasproductie of de elektrolyse-installatie aansluiten op stadsverwarming. Maar ook de piekvraag in geaggregeerde gebouwsegmenten minimaliseren en verschuiven, flexibiliteitsdiensten aan elektriciteits- en warmtenetten leveren, slimme en geïntegreerde beslissingen over de locatie van nieuwe energieactiva nemen, en nog veel meer.

Kunnen Denemarken en Nederland het voortouw nemen?
Om dit naar een volgend niveau te tillen zijn er echter nieuwe benen nodig om op te lopen. Vorig jaar kondigde de regering in Denemarken aan een programma voor digitalisering in de energie- en nutssector te gaan ontwikkelen. De ambitie is bij te dragen aan de ontwikkeling van een 'data-ecosysteem' in de waardeketens van de energiebedrijven en zo de basis te leggen voor de volgende generatie digitaal ondersteunde diensten. En nu de Europese Commissie stappen in die richting zet, lijkt het slechts een kwestie van tijd voordat alle Europese landen kennis zullen maken met de ‘twin transition’.

Denemarken en Nederland hebben verschillende uitgangspunten, maar gedeelde standpunten over cruciale aspecten van de Europese initiatieven voor de energietransitie. Is er een kans dat Denemarken en Nederland, met hun staat van dienst op het gebied van innovatie en vooruitstrevendheid, zich ertoe verbinden om in een vroeg stadium het voortouw te nemen en de ‘twin transition’ vorm te geven? Bij de ambassade zijn we geïnteresseerd in het samenbrengen van Nederlandse en Deense belanghebbenden om precies deze vragen te beantwoorden.