Er is momenteel veel te doen om warmtenetten in Amsterdam. Energieleverancier Vattenfall verhoogde de tarieven, waar de Amsterdamse woningcorporaties niet mee akkoord gingen. Toen ook verdere overleggen niet uitliepen op een nieuw akkoord, vroegen de gemeente Amsterdam, Vattenfall en de woningcorporaties gezamenlijk de Tweede Kamer om landelijke maatregelen. Anne-Jo Visser, directeur van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC), vertelt hoe zij aankijkt tegen de verdere uitrol van warmtenetten in Amsterdam.

Ruim tienduizend woningen in Amsterdam waren klaar voor een aansluiting op het warmtenet. De contracten waren getekend, warmtebedrijven waren klaar om de infrastructuur aan te passen en bewoners die in een wisselwoning verbleven stonden op het punt om weer naar hun eigen huis terug te keren. Toen verhoogde Vattenfall onverwacht het vastrecht van 600 naar 800 euro. Een stijging van ruim 30 procent, in plaats van de afgesproken 2 procent. Daarop besloten de Amsterdamse woningcorporaties geen nieuwe woningen meer aan te sluiten op het stadswarmte warmtenet. Op termijn zouden er namelijk nog honderdduizend woningen in Amsterdam op een warmtenet worden aangesloten.

De gemeente Amsterdam, de woningcorporaties en Vattenfall probeerden er nog uit te komen, vertelt Visser. “De gemeente en Vattenfall hadden een mooi bod gedaan, in de eerste instantie vonden de woningcorporaties dat onvoldoende. We zijn nogmaals om tafel gaan zitten en het bod werd aangepast zodat wij er ook tevreden mee waren. Want wat wij het belangrijkst vinden is dat bewoners hetzelfde tarief hebben als vorig jaar.” Maar op de dag dat er eigenlijk een akkoord bereikt was, ging de spoedwet over de warmtetarieven naar de Tweede Kamer. Vattenfall vond dat voor te veel onzekerheid zorgen, en trok het aanbod weer in.

De onderhandelingen kwamen stil te liggen. En uiteindelijk richtten de partijen zich gezamenlijk tot Den Haag. Vattenfall, de gemeente Amsterdam en de AFWC schreven een brief aan de Tweede Kamer waarin zij vroegen om steun vanuit de overheid zodat ook huishoudens met een lager inkomen mee kunnen doen aan de energietransitie. Ze pleitten voor energietoeslag of regels die zorgen voor meer transparantie in de kosten van warmtenetten voor bewoners.

WGIW
Volgens Visser zijn stappen richting betaalbare warmtenetten al deels gezet. Bijvoorbeeld met de spoedwet over warmtenetten, maximering van de warmtetarieven en een extra bijdrage voor warmtenetten in de voorjaarsnota. Ook hebben warmtebedrijven door de WGIW meer zekerheid over warmte-afname en daarmee minder vollooprisico.

Maar daarmee is die eerlijke kostenverdeling nog niet geregeld, vindt Visser. “Ik denk dat het belangrijkste punt wel ontbreekt. En dat is gewoon dat duurzame warmte duurder gaat worden in Nederland. We kunnen niet tegen mensen met een beperkt inkomen zeggen dat ze als eerste bij die overstap horen en dat het ze meer geld gaat kosten. Dan zal je naar een tegemoetkoming moeten gaan voor mensen.”

Extra kosten niet bij bewoners leggen
Volgens Visser moeten de extra kosten die bij warmtenetten komen kijken, niet terechtkomen bij bewoners. “We hebben er in Nederland voor gekozen om te starten in de wijken met veel corporatiebezit. Daarin hebben we ook wel met elkaar afgesproken dat het grote voordeel is dat we niet meer gaan betalen dan anders. Dus ik vind het in ieder geval eerlijk ten opzichte van mensen met een bescheiden inkomen dat we ons aan die afspraak houden.” Visser vindt dat we niet moeten wijzen naar bewoners met een laag inkomen, maar naar partijen zoals warmtebedrijven, woningcorporaties en de overheid.

Lokaal wordt er in Amsterdam financieel al veel bijgedragen om warmtenetten mogelijk te maken, vertelt Visser. “De gemeente heeft lokale subsidies, wij isoleren de hele woning en passen het leidingwerk aan zonder huurverhoging. Dus partijen dragen echt wel hun steentje bij, maar dat houdt ook een keer op.”

Volgens Visser moet zo’n bijdrage van de overheid in principe mogelijk zijn. “De Rijksoverheid springt wel vaker bij met inkomensondersteuning als een product dat noodzakelijk is, niet betaalbaar is. We hebben ook in de corporatiesector de huurtoeslag omdat de huur voor mensen met een beperkt inkomen niet te betalen is. Dus zeker in de transitieperiode, wellicht structureel, dat kunnen we nog niet voorspellen, zal je in ieder geval de groep met een bescheiden inkomen moeten ondersteunen.”

Gesprekken met minister Jetten
Hoe het nu verder gaat met de warmtenetten in Amsterdams is nog niet duidelijk. De AFWC staat nog steeds open voor het mogelijk maken van de warmtenetten, laat Visser weten, maar alleen als dat tegen een eerlijke prijs gebeurt. “Als die voorwaarde goed wordt ingevuld voor onze bewoners, gaan we ook weer serieus kijken naar een warmtenet met Westpoort Warmte en Vattenfall. Maar dan moet het dus niet duurder zijn dan het alternatief op dit moment, en dat is nu aardgas.”

Aardgas is het alternatief waar Visser liever niet op terugvalt, maar mocht het echt niet lukken om afspraken te maken over warmtenetten in Amsterdam, zal het misschien wel moeten. “Een alternatief zou dan zijn om de gasketels nog even te laten hangen. Dus dat we wel doorgaan met isoleren, maar nog niet een andere warmtebron toepassen.”

Vattenfall, AFWC en de gemeente Amsterdam praten daarom verder, onder andere met demissionair minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten, over de kostenverdeling van warmtenetten. Die gesprekken lopen nog, dus Visser kan daar nog geen conclusie over geven. Wel verwacht ze dat er voor de zomer duidelijkheid komt. “Als we er voor de zomer niet uitkomen dan loopt de Amsterdamse warmtetransitie ernstige vertraging op.”