De focus van Den Haag zou niet moeten liggen op warmtenetten, volledig elektrische warmtepompen en het afsluiten van gas.  Voor een soepele, betaalbare en haalbare warmtetransitie moeten we ons eerst richten op het installeren van hybride warmtepompen bij bestaande bouw, meent Peter Cool, CTO bij Intergas. “Daar kunnen we realistischer onze klimaatdoelen voor 2030 mee behalen.”

Op de lange termijn, richting 2050, gaan we vanzelf van fossiele brandstoffen af, denkt hij. “Met de techniek van de toekomst kunnen we dat tegen die tijd aan. Maar de juiste eerste stap is een overgang naar hybride warmtepompen. Daar kunnen we al heel veel gas mee besparen. Wij hebben uitgerekend dat als een vijfde van de Nederlandse huishoudens over is op hybride warmtepompen, we ons klimaatdoel voor 2030 hebben behaald.”

Te duur

Cool denkt dat het om verschillende redenen onmogelijk is om meteen over te gaan op volledig elektrische warmtepompen. “Hebben ze er rekening mee gehouden dat elektrisch rijden en warmtepompen samen heel veel extra energie vragen? Als we daar massaal op overgaan kan ons net dat helemaal niet aan. Bovendien moet de transitie ook voor de laagste inkomens betaalbaar zijn. Wij hebben berekeningen gemaakt. Daaruit blijkt dat volledig elektrische warmtepompen met een voorraadvat maar heel weinig ruimte hebben voor prijsdaling, terwijl ze voor de meeste mensen veel te duur zijn. Bij massafabricage van hybridepompen zal de prijs wél flink dalen. Uiteindelijk wordt die net zo betaalbaar als een HR-ketel.”

Als laatste probleem noemt Cool de omvang van het apparaat. “Als je voor volledig elektrisch gaat moet je je HR-ketel vervangen voor een apparaat van 200 kilo. Want daar zit ook een vat bij voor 200 tot 300 liter tapwater voor het douchen. Daar hebben mensen vaak helemaal geen ruimte voor. De hybridepomp is een veel kleiner pompje waar meestal wel plek voor te vinden is.”

"De HR-hybride wordt dan opgevolgd door de HRe-hybride."

De hybridepomp werkt op elektriciteit als het buiten aangenaam is. Maar op koudere dagen, als het stroomnet overbelast is en voor het douchewater schakelt het apparaat over op gas. “Zo bespaar je zo’n 70% gasverbruik. Bij grootschalige introductie van de HR-hybridepomp, bijvoorbeeld op het vervangingsmoment van de HR-ketel, wordt het klimaatdoel voor 2030 hierdoor toch relatief gemakkelijk behaald.”

In de tweede fase, na 2030, kan er volgens Cool weer kritisch worden gekeken naar het gebruik van gas. “Je kunt dan eerst overgaan op groen gas of waterstof dat je door de bestaande gasleidingen laat lopen. En uiteindelijk zijn de technieken zo ver dat gas helemaal niet meer nodig is. Denk bijvoorbeeld aan ontwikkelingen op het gebied van energieopslag, isolatie met behulp van vacuümglas en warmteterugwinning. De HR-hybride wordt dan opgevolgd door de HRe-hybride, die nu wordt ontwikkeld. Deze elektrische HR- warmtepomp zorgt door de toevoeging van een batterij en terugwintechnieken van bijvoorbeeld warmte uit douchewater voor voldoende warmte in de woning. Daar is dan geen gas meer voor nodig.”

Geen warmtenetten

En warmtenetten dan? Zou dat geen mooie oplossing kunnen zijn? “Warmtenetten voor bestaande bouw is een slecht idee. Ze stoppen dan hele dikke buizen in de grond waar ze warm water doorheen laat stromen. De straten moeten dus open gegraven worden en dat wordt altijd onderschat. Zowel wat betreft de tijd als de prijs. Kijk maar naar de Noord/Zuidlijn.”

Als de buizen liggen wordt er warm water doorheen gevoerd. “Dat wekt geen warmte op, maar je verliest er juist warmte door. Dat is dus helemaal niet efficiënt. Dat water moet bovendien met behulp van een andere bron verwarmd worden. Met geothermie bijvoorbeeld, warmte diep uit de grond. Maar dat is hartstikke agressief, bijt leidingen kapot en veroorzaakt mogelijk zelfs aardbevingen. Ook huisvuil verbranden om warmte op te wekken is onverstandig, want slecht voor het milieu. Dat is nu misschien nog oké omdat we dat toch doen en we de warmte dan net zo goed kunnen gebruiken, maar richting 2050 moet alles circulair en biologisch afbreekbaar zijn. Dan verbranden we ons vuil dus niet meer.”

Kartelvorming

In de nieuwbouwwijken waar warmtenetten al zijn aangelegd klagen de bewoners volgens Cool al steen en been. “Ze vinden het vaak niet warm genoeg en het warmtenet is helemaal niet zo goedkoop als ze werd voorgeschoteld. Uiteindelijk betaal je veel meer. Bovendien hebben dit soort collectieve initiatieven met dwang te maken en dat geeft opstand. Je werkt zo kartelvorming in de hand en zorgt ervoor dat een klant afhankelijk wordt van één leverancier omdat hij niet van leverancier kan veranderen. Terwijl concurrentie nodig is om tot innovatie te komen. Dat kan de overheid dus beter pushen. Allemaal aan de hybridepomp is volgens mij nu écht het beste en meest realistische streven. Zowel voor de burger, als voor de overheid.”