Essent won de openbare aanbesteding voor Utrecht Merwede deelgebied 5 en mag daarom de opdracht uitvoeren om een duurzame energieoplossing te leveren voor ruim 4.000 woningen en 70.000 vierkante meter commerciële en maatschappelijke voorzieningen. Warmte en koude gaat in het deelgebied geleverd worden met een systeem dat bestaat uit warmte-koudeopslag, aquathermische energie en warmtepompen, zo meldt Stichting Warmtenetwerk.

In het plan Merwede gaat het om achttien bouwblokken waar een mix van sociale huur- en koopwoningen wordt gerealiseerd op een voormalig bedrijventerrein tussen het Merwedekanaal en de Europalaan. In deze gasloze wijk, waarvoor Essent een energienetwerk ontwikkelt, wordt zoveel mogelijk energie uitgewisseld tussen gebouwen.

De hiervoor gebruikte bronnen zijn aquathermie uit het Merwedekanaal en een collectieve warmte-koudeopslag. Ook worden verschillende warmtepompstations gemaakt die de warmte opwaarderen naar de juiste temperatuur voor gebouwverwarming en warm tapwater. Naar verwachting wordt het eerste warmtestation in 2024 opgeleverd en de bouw zal starten in 2023. 

Werking uitgelegd
Jesse Holweg , woordvoerder van de gemeente Utrecht, legt uit hoe het idee om een duurzame energievoorziening, die gebruik maakt van omgevingsenergie, in het gebied voor Merwedekanaalzone deelgebied 5 gerealiseerd wordt. “De bodem levert warmte en koude aan de woningen en gebouwen waarbij warmtepompen centraal worden ingezet om warmte op de juiste temperatuur te brengen voor verwarming en warm tapwater. De koeling wordt direct vanuit de bodem geleverd en daarmee wordt de zomerwarmte in de bodem opgeslagen voor gebruik in de winter", zegt Holweg.

"Om voldoende warmte in de bodem te brengen wordt vanuit het Merwedekanaal aanvullende warmte in de warmte bronnen ‘geladen’ zodat er het hele jaar een energiebalans in de bodem ontstaat. Zo kan er in de winter warmte uit de warmte bronnen van de bodemenergie geleverd worden aan de warmtepompen. Het afgekoelde grondwater wordt vervolgens in de koude bronnen opgeslagen voor gebruik als koeling in de zomer. Door gebruik te maken van het Merwedekanaal voor extra warmte wordt het rendement van de energievoorziening verbeterd, ontstaat een gunstige invloed op de kwaliteit van het oppervlaktewater en profiteren in de toekomst 6.000 woningen hiervan.”

Drie rollen
De gemeente Utrecht vervult op drie vlakken een rol. “Ten eerste is de gemeente één van de eigenaren en ontwikkelende partijen in het gebied doordat zij gronden in bezit heeft waar woningen worden gerealiseerd,” vertelt Holweg. “Daarnaast is de gemeente betrokken bij de inrichting en ordening van de openbare ruimte, energie-infrastructuur en afstemming op allerlei onderwerpen. In de voorfase is bijvoorbeeld intensief en constructief overleg geweest met de gemeente om de warmte- en koudebronnen met bijbehorende leidingtracés in te passen in het gebied. Als laatste is de gemeente bevoegd gezag voor een aantal vergunningen die nodig zijn voor de nieuwbouw, waaronder de omgevingsvergunning.”

Strenge eisen
“Uit voorstudies en analyses is deze optie als één van de duurzaamste en meest optimale oplossing voor dit gebied naar voren gekomen. Dit komt mede door de overeengekomen strenge milieueisen en eisen aan de duurzaamheid van de nieuwbouw in het gebied.”

De gemeente is van mening dat deze oplossing een positief perspectief biedt aan de ontwikkelende partijen, de toekomstige bewoners én het energiebedrijf als exploitant. “Dat komt doordat voor een langere periode van dertig jaar deze energievoorziening zal gaan functioneren. Met deze lange termijn is er voldoende tijd en ruimte om een rendabel project te creëren”, meldt de woordvoerder. 

Iedereen wint
Holweg benoemt de voordelen voor alle betrokkenen. “Voor de ontwikkelende partijen zijn de zogenaamde aansluitkosten op een gunstig niveau en wordt de nieuwbouw aangesloten op dit duurzame systeem. Voor de bewoners ligt het warmtetarief ‘lager-dan-anders’ doordat niet het maximale ACM-tarief gevraagd wordt. Verder worden de bewoners ontzorgd doordat ze warmte, warm tapwater en koude geleverd krijgen en geen technische installatie meer in hun woning hebben die ze zelf moeten onderhouden. En ook voor het energiebedrijf is het interessant omdat ze gedurende dertig jaar warmte en koude kunnen leveren en daardoor de investeringen ook terug kunnen verdienen. De gemeente Utrecht hoeft daarbij geen bijdrage te leveren, behalve de door haar te ontwikkelen nieuwbouw aan te sluiten op de energievoorziening.” 

Juridisch
“WKO Merwede de functie van anker vervullen voor de energievoorziening en dan met name het collectieve bodemdeel. Het gehele gebied maakt gebruik van de bodem en is hiervan afhankelijk voor de energievoorziening. Daarom is afgesproken dat deze gezamenlijke belangen in de WKO Merwede geborgd worden. Wanneer ontwikkelende partijen hun nieuwbouw hebben opgeleverd en ‘vertrokken’ zijn uit het gebied, dan vallen de rechten terug in de WKO Merwede. Zoals de rechten voor het gebruik van de bodem na het einde van het leveringscontract terug naar WKO Merwede. Daarnaast is de WKO Merwede ook van juridische waarde geweest door de aanbesteding van de energievoorziening te begeleiden, opstalrechten te regelen voor het warmte-koudenet en om de concessie voor de energielevering aan Essent uit te geven.”