De grootste verbouwing van Nederland is in volle gang. In 2050 moeten alle 2,3 miljoen sociale huurwoningen in Nederland CO2-neutraal zijn. Zo dragen corporaties bij aan de afspraken uit het Klimaatakkoord. In Sint Pancras, net boven Alkmaar, is een dergelijke verbouwing momenteel in de voor- én achtertuin van een van de Warmte365-journalisten aan de gang. Ze ziet en ondervindt dagelijks hoe ingrijpend en ingewikkeld een dergelijke operatie is.

Dit is deel 1 van een tweeluik. Het eerste deel is een reportage ter plaatse van een wijkverduurzaming. In deel 2 staan de obstakels centraal die er bij dergelijke projecten zijn.

Hóe pak je dergelijk project aan? Warmte365 sprak met Jennifer van Wanrooij, projectmanager bij wooncorporatie Woonwaard en collega Mike Schuil, projectbegeleider. Ook Robbert Fokker, planvoorbereider bij Lenferink Vastgoedonderhoud schoof aan aan de keukentafel van de journalist, die in het epicentrum van de verbouwing woont.

E, F, en G-energielabels wegwerken
Als je negen maanden middenin de bouwput woont, dan komt daar ook een keer een moment dat je er enorm van baalt. Want het moet eerst erger worden, voordat het beter wordt. Vooral voor de huurders is dit ingrijpend, ze krijgen werklui over de vloer of moeten soms tijdelijk ergens anders wonen. Maar als de werkzaamheden zijn afgerond hebben zij extra wooncomfort en een lagere energierekening.

Maar ook voor de andere bewoners van de wijk betekent het even op hun tanden bijten. Hun woonomgeving wordt gevuld met bouwketen, puincontainers en bouwmateriaal. Ze kunnen hun auto niet meer goed kwijt omdat de straat vol staat met werkbusjes. En uitslapen op een vrije dag gaat moeilijk als de steigers om zeven uur beklommen worden door werkmensen en als een uurtje later 100% NL aangaat.  

De renovaties passen in de afspraken over verduurzaming die minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge maakte met de corporaties. Voor 2029 moeten de E, F en G-energielabels zijn weggewerkt. Bovendien moeten corporaties tegen 2030 zo’n 450.000 huizen aardgasvrij hebben gemaakt, en 675.000 woningen dusdanig hebben geïsoleerd dat de woningen aardgasvrij kunnen worden verwarmd.

Vier sporen
Woonwaard heeft 15.000 woningen in Alkmaar, Heerhugowaard, De Rijp en Sint Pancras. Het project waarover we praten bevindt zich in Sint Pancras waar 74 huurwoningen worden aangepakt. De woningen bestaan uit vijf verschillende woningtypes waarbij er is gekozen voor woningen met de slechtste energielabels die ook toe waren aan extra onderhoud. Hiervoor werkt Woonwaard samen met twee vastgoedonderhoudsbedrijven: Logchies en Lenferink.

Woonwaard heeft al twee dergelijke projecten in Heerhugowaard afgerond. Sint Pancras is het derde project. In Heerhugowaard zijn bestaande woningen omgebouwd naar nul-op-de-meter-woningen. Van Wanrooij: “Dat waren behoorlijk dure verbouwingen en het is financieel niet haalbaar dat voor al onze woningen te doen. Daarom hebben we vier sporen uitgedacht: het isolatiespoor, het zonnepanelenspoor, het HVC-spoor (aansluiten op het warmtenet) en het planmatig onderhoudspoor. Dan kunnen we meer huurders helpen door hun woningen aan te passen voor 2029.”

Bijzonder goede samenwerking
Lenferink keek mee en samen besloten ze welke woningen het eerste onder handen moesten worden genomen. Schuil: “Leuk om te weten is, dat Woonwaard en Lenferink hier écht als collega’s samenwerken. Dat is wel een duidelijk verandering in de bouwwereld. Lenferink adviseert ons en als  het goed voelt nemen we dit advies ter harte. Er is veel vertrouwen in elkaar.”

Fokker: “Woonwaard wilde de woningen op een netto-warmtevraag tussen de 50 en 70 kilowattuur per vierkante meter per jaar krijgen. Wij berekenden een aantal varianten om deze warmtevraag te bereiken: ‘Gaan we daken isoleren vanaf buiten of binnen, welke tochtdichting passen we toe en voor welk ventilatiesysteem kiezen we?’ Deze scenario’s legden we naast de onderhoudsbehoeften en dat totaal-scenario laat zien wat er moet gebeuren voor energie en wat voor onderhoud.”

‘Kwetsbare ouderen of bewoners met een beperking of ziekte moeten wel in beeld zijn’
Als dit is uitgewerkt moeten de plannen worden voorgelegd aan de bewoners, waarvan 70 procent achter de verbouwingsvoorstellen moeten staan. Meestal is dat geen probleem, maar het is wel tijdrovend. Bij het project in Sint Pancras kan iedereen gewoon in zijn woning blijven wonen, maar er zijn ook projecten waarbij mensen uit hun huis moeten voor een aantal weken, dat is uiteraard veel omslachtiger.

Schuil: “Aan het begin van het project gaat Woonwaard bij de betrokken huurders langs om te kijken wie er precies in de woningen wonen. Kwetsbare ouderen of bewoners met een beperking of ziekte moeten wel in beeld zijn, zodat er eventueel extra kan worden geholpen. We zijn ons zeer bewust hoe ingrijpend een dergelijke verbouwing is en we proberen echt mee te denken.”

Bewonersgedrag
Zo komt de wooncorporatie langs om grof huisvuil bij de bewoners weg te halen. De zolders staan er natuurlijk vol mee en het is handig als dat weg is voordat er begonnen wordt met installeren en  isoleren. Ook is er een zogenaamde rustwoning beschikbaar waar men overdag kan zitten als de overlast te gortig is. En er is een logeerwoning als men de nacht ergens anders wil doorbrengen, bijvoorbeeld als iemand nachtdiensten draait en niet thuis kan slapen overdag.    

Een van de kernwaardes van Woonwaard is het realiseren van een goede en gezonde woning voor alle huurders. “Dit is, buiten alle deadlines en regelgeving, de belangrijkste reden waarom wij dit doen. Woonwaard maakt duidelijke instructieboekjes voor de bewoners hoe ze om moeten gaan met hun nieuwe apparatuur. Hier zijn we ook nog zoekende. Wij kunnen wel alles opschrijven, maar het heeft ook veel met bewonersgedrag te maken. Ook hier leren we steeds wat bij van vorige projecten en dat passen we dan aan om het zo gebruikersvriendelijk mogelijk te krijgen”, zegt Van Wanrooij.