Een artikel in het Financieele Dagblad (FD) heeft de discussie over de Groningse gasvelden weer helemaal tot leven gebracht. Moet de gaswinning uit het Groningenveld weer als optie op tafel? Het antwoord leek duidelijk, totdat verschillende energie-experts begonnen te pleiten voor meer gaswinning uit het Groningerveld.

In deze serie kijkt Warmte365 naar de ontwikkelingen rondom aardgas. Vroeger een fundamentele pijler in de Nederlandse energiemix en nu illustratief voor de noodzaak van de warmte- én energietransitie. Eerder schreven we al over de stand van de gasopslag. Dit artikel focust op de prijsontwikkeling en het aandeel in de energiemix van gas.

Voor het komende gasjaar – dat loopt van oktober 2021 tot en met oktober 2022 – staat er nog 3,9 miljard kuub gas op de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM)-planning, zo liet minister van Economische Zaken Stef Blok weten. Dit zou een verdere daling van de Groningse gaswinning betekenen, maar meerdere experts zien er heil in om deze hoeveelheid weer op te schroeven.

Het FD-artikel concludeert dat de Nederlandse gasopslagen hun laagste stand in jaren hebben bereikt en dat de gasprijs is verviervoudigd dit jaar. De vulgraad is 40 procent, waar 80 procent gebruikelijk is. “Bij de opslag van Gazprom in Bergermeer is dit slechts 15 procent”, schrijft Oscar Kraan, strategy manager bij Monitor Deloitte, in een FD-opiniestuk.

De binnenlandse gasproductie is afgebouwd, waardoor Nederland afhankelijker is geworden van buitenlandse productie en dat brengt volgens verschillende experts risico’s met zich mee voor de leveringszekerheid.

Warmte365 beschrijft hier hoe de gasvoorraad zo leeg is geraakt en hoe er door verschillende partijen is gereageerd op het FD-artikel. Maar deze discussie bezit nog twee componenten en dat zijn de hoge gasprijzen van dit moment en de leveringszekerheid. In dit artikel gaan we in op de hoge gasprijzen, in het derde deel staat de leveringszekerheid centraal.

Dure energiemix
Energie is duur momenteel. “Niet alleen aardgas, olie (benzine) en elektriciteit zijn op dit moment record-duur, ook de CO2-prijs is zojuist op recordhoogte gesloten: 58,11 euro per ton”, zo laat Martien Visser, lector energietransitie en netwerken aan de Hanzehogeschool Groningen en manager corporate strategy bij Gasunie op Twitter weten. De relatieve schaarste en hoge prijzen komen volgens hem door ‘weinig aanbod’.

Veel mensen zien dat als een positieve ontwikkeling omdat hernieuwbare energie hierdoor een aantrekkelijkere concurrent wordt. Visser wijst echter op een misverstand. “In tegenstelling tot wat veel mensen denken blijft het aandeel olie en gas in de primaire EU27-energiemix tot 2030 ongeveer constant. In de Fit for 55-plannen daalt de primaire energievraag met 20 procent, vooral dankzij 'saaie' energiebesparing.”

In Nederland is in het Klimaatakkoord in begroot dat het aandeel van hernieuwbare energie hoger moet liggen, in 2030 moet 75 procent van alle stroom uit zon en wind komen. “Nu is dat 25 procent”, aldus Visser. Op de lange termijn ziet hij een ‘gestage daling’ van kolen en een ‘tijdelijke verhoging’ van gas, maar de opwek uit zonne- en windenergie is ‘bezig aan een 'onstuitbare' opmars’ sinds 2014.

Hoge gasprijzen
Ondertussen blijft de prijs van Title Transfer Facility (TTF) gas – een virtueel handelspunt voor aardgas in Nederland – tot recordhoogte stijgen van 45 euro per megawattuur. “Mogelijke tekorten voor de komende winter houden de markt in zijn greep. In combinatie met hoge CO2-prijzen, vertaalt zich dat ook naar een sterke stijging van de elektriciteitsprijzen”, zegt Hans van Cleef, senior energie-econoom bij ABN AMRO op Twitter.

“Maar ook de prijzen van Liquified Natural Gas in Azië en de National Balancing Point in het Verenigd Koninkrijk zijn sterk gestegen”, aldus Van Cleef. “De ogenschijnlijke krapte op de markt is het gevolg van een trage opbouw van de voorraden vooruitlopend op het komende winterseizoen.

“De voorraden waren al laag na een strengere winter in gasconsumerende landen in zowel Europa als Azië. De afgelopen weken bleek dat gasexporten vanuit Rusland richting Europa ook nog eens lager zijn dan gebruikelijk. Dit maakt consumenten én beleggers nerveus”, zo legt Van Cleef uit. Zij kopen vervolgens extra in of speculeren op prijsstijgingen, waardoor prijzen nog harder stijgen.

Vanaf 2022 sowieso meer gasinkoop
Hans Grünfeld, directeur van de Vereniging voor Energie, Milieu en Water, laat BNR Nieuwsradio weten zich nog geen zorgen te maken. “Nederland heeft in vergelijking met andere Europese landen een gunstigere situatie. We hebben nog steeds een van de grootste gasbergingen op het continent, het Groningenveld. Dat mogen we nog tot volgend jaar gebruiken, daarna wordt dat een ander verhaal.”

Hoewel oud-minister Wiebes in 2018 heeft besloten dat de productie volledig gestaakt moet zijn in 2022, wijst Van Cleef erop dat minister Blok onlangs aangaf dat de minimale productie van 1,5 miljard kuub gas mogelijk langer aangehouden moet worden om het Groningengasveld als back-up te houden.

“Waar we voorheen altijd konden terugvallen op het Groningenveld, is dat nu niet meer zo en zal het gasveld alleen als uiterste redmiddel worden ingezet”, zegt Van Cleef. Bert van Dijk van het FD ziet dat de zelfvoorzienendheid van Nederland is verdwenen sinds 2018. Toen de afbouw van de gaswinning uit het Groningenveld werd ingezet.

Tien jaar geleden produceerde Nederland immers nog zo’n 80 miljard kuub gas per jaar, zo stelt energy-analist Jilles van den Beukel vast. Nu is dat nog maar 20 miljard kuub per jaar.

Van Dijk ziet dat Nederland meer gas moet gaan inkopen als het deze lijn vasthoudt. “Alleen betaal je dan wel de hoofdprijs. De prijs ligt nu vier keer zo hoog als een jaar geleden, dat gaan consumenten ook merken in de winter. Zeker als het een koude winter wordt.”