Het energielabel speelt een grote rol bij de waarde van een woning. Toch is die grote gekleurde letter niet alles waard, stelt Ton Willemsen van Tonzon. Zelfs met de nieuwe NEN-norm is het energielabel volgens Willemsen niet representatief voor het daadwerkelijke verbruik. "Een woning met Label A kan zomaar veel meer gas verbruiken dan dezelfde woning met Label C die op een andere manier verduurzaamd is." Hoe zit het precies?

Het energielabel is gecompliceerd. “Onderzoekers willen het verbruik en de besparing vangen in een model. Daar is niets mis mee, maar je moet wel kritisch blijven kijken”, begint Willemsen. Het huidige model gaat uit van een uniforme binnentemperatuur van een woning en een vaste bodemtemperatuur onder het huis.

Er wordt vervolgens gekeken naar hoeveel warmte er verloren gaat via dak, ramen, muren en vloer. In dit model gaat er veel warmte verloren door het dak en maar weinig door de vloer. Volgens Willemsen gaat er hier al een en ander fout: "In werkelijkheid varieert de binnentemperatuur, worden niet alle ruimtes op hetzelfde niveau verwarmd en is de bodemtemperatuur onder het huis niet constant, maar vertoont een sinusvormige curve. In de zomer neemt de kruipruimtebodem warmte op die in de winter weer wordt afgestaan."

Verkort stookseizoen
Er kan volgens Willemsen veel meer warmte verloren gaan door de vloer dan men nu stelt. “Als het zowel buiten als binnen 18 graden is verlies je geen warmte door de ramen, muren, ventilatie of het dak, maar wel door je vloer. Omdat het in de kruipruimte koeler kan zijn dan 18 graden. Op dat moment gaat zelfs 100 procent van het warmteverlies door de vloer verloren. Dit aandeel wordt langzaam minder naarmate het buiten kouder wordt. 

Wat betekent dit? “Op het moment dat je vloer niet geïsoleerd is en het is buiten aangenaam, verlies je warmte door je vloer, waardoor je ’s avonds alsnog je kachel aan doet.” Hoe beter je de vloer isoleert, des te korter het stookseizoen wordt, meent Willemsen. Maar de verkorting van het stookseizoen wordt niet meegenomen in het label, terwijl daar dus wel de grootste winst in zit met vloerisolatie. "Juist in het voor- en naseizoen zal je aan je rekening merken dat je minder of helemaal niet hoeft te stoken."

Fouten toegegeven
Willemsen vervolgt: “Er wordt bij het label uitgegaan van een uniforme situatie, maar neem nou een tussenwoning met een onverwarmde vliering. Het is niet in het hele huis dezelfde temperatuur. Het isoleren van het dak van de vliering heeft geen invloed op de temperatuur van de woonkamer, bijvoorbeeld.”

Dakisolatie is overgewaardeerd stelt hij. “Woningen met vloerisolatie hebben in de praktijk een veel hogere besparing omdat de bewoners niet snel aan de thermostaat zitten. Tot vorig jaar was het echter zo dat je energielabel gunstiger werd als je vloerverwarming aanlegde op een niet geïsoleerde vloer.”

Bij kennisdelen blijft het gelukkig niet. “Ik heb deze fout in 2016 gemeld aan de NEN-commissie en kreeg als reactie: "Dit is een punt waarbij je gewoon gelijk hebt. Als vloerverwarming wordt aangebracht op een niet-geïsoleerde vloer boven een kruipruimte zal het energiegebruik zeker stijgen.” Ondanks dat Willemsen in zijn gelijk werd gesteld, werd er tot 31 december 2020 niets veranderd.

Praktijk bewijst
En wat blijkt in de nieuwe NTA 8800 die sinds 1 januari 2021 van kracht is? Ook aan de nieuwe methode klopt niet alles, legt Willemsen uit. “Wanneer je nu vloerverwarming aanbrengt op een niet-geïsoleerde vloer, dan levert dat geen energiebesparing meer op zoals vroeger, maar je verbruik zou ook niet omhoog gaan. De vraag is of dit klopt.”

In de praktijk zien veel mensen wel een stijging van het energieverbruik na het aanbrengen van vloerverwarming. Daarnaast zou volgens de nieuwe methodiek vloerisolatie bij vloeren met vloerverwarming maar weinig besparen: slechts circa 1,5 m³ gas per m² per jaar.

Dat geldt in ieder geval niet voor onze vloerisolatie met thermoskussens, verklaart Willemsen met behulp van een voorbeeld. "Bij de familie Kamstra uit Uitwellingerga is in de drie jaar na het aanbrengen in hun woning uit 1979  gemiddeld 16,3 m³ gas per m² per jaar bespaard ten opzichte van het gemiddelde van de drie jaar ervoor. Dit komt neer op een besparing van 41 procent op het energieverbruik voor verwarmen. Een dergelijk percentage kwam ook naar voren in een onafhankelijk artikel in een vakblad bij een woning met vloerverwarming."

Ook bij vloeren die bij de bouw al zijn geïsoleerd met dikke blokken EPS blijken nog forse besparingen mogelijk. Willemsen: "Bij de familie Galama in Zuidhorn is bij hun woning uit 1990 de besparing 10 keer hoger dan berekend, niet 0,63 m³ maar 6,5 m³ gas per m² per jaar."

Willemsen hoopt dat de politiek kritisch blijft kijken naar de feiten. Een letter is immers maar weinig waard als je aan het einde van de dag niets hebt bespaard.