De pionier: zelfst.naamw. (m.) Uitspraak: [pijoˈnir]: Iemand die als een van de eersten een bepaald gebied betreedt en zijn/haar weg moet vinden zonder gebruik te kunnen maken van de ervaring van anderen.

Ook in de duurzame warmte zijn pioniers die belangrijk werk deden en doen waarop anderen kunnen voortbouwen. In deze rubriek brengen wij ze voor het voetlicht.

Het is vrijwel onmogelijk niet enthousiast te raken over duurzame warmte als je met onze pionier Maya van der Steenhoven praat. Volledig denkend in oplossingen en met de gave de juiste mensen bij elkaar te brengen zodat er iets magisch gebeurt: voortgang in een klein stukje van de energietransitie.

Als je naar haar staat van dienst kijkt zou je denken dat ze al bijna met pensioen kan: van een studie rechten naar model, naar de Europese Commissie, het Ministerie van Economische Zaken en via de Nederlandse Mededingingsautoriteit naar Energie-coöperatie Energiek Leiden tot directeur Programmabureau Warmte en Koude Zuid-Holland. Maya van der Steenhoven laat er geen gras over groeien.

Ik ben een beta-vrouw die alles interessant vindt

“Mijn eerste baan die wat te maken had met duurzame energie was in 1998, toen ik aan de slag ging bij het Ministerie van Economische Zaken”, vertelt Van der Steenhoven. “Ik was daar verantwoordelijk voor de voorloper van de SDE: het Programma voor Duurzame Energie. Daarna volgden innovatietrajecten voor subsidies en veel, heel veel communiceren over duurzame energie.”

“Ik ben een echte beta-vrouw”, zegt Van der Steenhoven, “maar wel eentje die alles interessant vindt. Nieuwe dingen ontwikkelen vind ik het allerleukste en ik smul van techniek en systeemveranderingen. Ik vind gedragspsychologie en hoe je draagvlak creëert ook enorm boeiend.  Daarom past de energietransitie zo goed bij mij: die is lekker complex en met heel veel verschillende facetten.”

Wij zijn tegen alles

We gaan even terug naar 2016. De energietransitie schoot niet op. Vele energie-experts, waaronder Maya, stonden avond aan avond bij lokale initiatieven, politieke partijen en bedrijven uit te leggen waarom het zo langzaam ging. Veelal was de consensus dat dat lag aan de politiek. En hoewel bestuurlijk Nederland daar zeker een aandeel in had, legde Van der Steenhoven de bal ook vaak terug. “Vergis je niet”, zei ze dan, “maar de politiek is bang dat als ze de keuzes maken die echt nodig zijn, het volk massaal in verzet komt. Daarom moet je ook achter die politici staan als het lastig wordt. Want een bestuurder weet dat niks doen loont. Sterker nog dat hij woedende menigtes op het stadhuis kan verwachten als hij met plannen komt. Want we zijn tegen windmolens, tegen zonneweides, tegen biomassa, tegen restwarmte en tegen gedwongen isolatie. We zijn straks ook tegen aardgasloos. We zijn eigenlijk altijd eerst tegen.”

“Mijn actieve rol in duurzame warmte overkwam mij eigenlijk gewoon”, vertelt Van der Steenhoven. “Ik deed gewoon leuke projecten met leuke mensen. Dat is denk ik wel een talent van me; ik zoek mensen met goede ideeën en zie het als mijn taak om ze ruimte en aandacht te geven en ze te laten slagen. Ik koppel mensen en laat ze samenwerken. Ik help ze op weg, laat een onderzoek doen en besteed er aandacht aan zodat iedereen enthousiast wordt. En dat is meer waard dan geld; het is begrip, enthousiasme en óók een beetje geld.”

Zet hem op 60

Maar zoals dat gaat bij pioniers waren er ook hobbels. Zo begon ze met de campagne ‘Van Gas Los’, om het grote publiek bewust te maken dat aardgas gaat verdwijnen. “Veel partijen vonden dit een goede insteek. De enige die het vervelend vond was Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken. ‘Ik ga al die huisvrouwen toch niet vertellen dat ze straks niet meer op gas mogen koken’. Daar moet ik dan wel even van zuchten. De politiek houdt ontwikkeling soms echt tegen omdat ze verandering eng of veel werk vinden. Maar als de regering het niet zegt doe ik het wel:

‘We stoppen met gas lieve mensen, tijd om na te denken over uw woning of bedrijf!’

Maya zit niet stil. Als je haar vraagt over haar toekomstplannen zijn dat er veel. Zo maakt ze zich hard voor de campagne ‘Zet hem op 60’, waarbij heel Nederland wordt aangespoord zijn cv-ketel lager in te regelen. “Het is een kleine maatregel met groot effect”, zegt ze. “Nu zet de installateur bij een nieuwe ketel de temperatuur vaak op 80 graden, maar dat is helemaal niet nodig. Terugzetten naar 60 graden kun je zelf doen en is goed voor het milieu én je portemonnee. Ook ben ik aan het nadenken over refurbished cv-ketels voor wijken waar ze binnen niet al te lange tijd van het gas afmoeten. Een soort leasemodel met alle certificaten die men voor enige tijd kan plaatsen tot een woning echt gasloos wordt.”

EHBO voor gemeenten

Onlangs is de pionier ook begonnen het project: EHBO voor gemeenten. Hierbij kan ze worden ingehuurd om mee te denken over de Regionale Energie Strategie waar veel gemeenten mee worstelen. “Je kunt een veel beter draagvlak bij de burgers kweken als je het meteen goed aanpakt”, zegt Maya. “Communiceer goed en maak gebruik van de kennis en kunde van de inwoners want die is er zeker!”

Maya van der Steenhoven is nummer vijf op de lijst met top-energy influencers in de provincie Zuid-Holland (Duurzame top 100 Trouw 2018). Ze is tweemaal genomineerd voor de Klimaatpenning. Ze is bedenker van VanGasLos Campagne, de Vrouwen Klimaattop en ‘Zonder MBO geen energietransitie’.