In maart 2022 kondigde de Europese Unie een richtlijn aan om gasopslagen tegen 1 oktober 2022 voor ten minste 80 procent te vullen om met voldoende reserves de winter in te gaan. De Nederlandse overheid heeft honderden miljoenen gereserveerd om de kosten van het vullen van de 45 terawattuur van gasopslag Bergermeer te dekken. Nu het vulseizoen voorbij is, lijkt het echter erop dat de staatsfinanciën dankzij gunstige marktontwikkelingen en de slimme regeling er juist flink op vóóruit gaan, zo concludeerden de onderzoekers van KYOS.

In het voorjaar van 2022 werd duidelijk dat Gazprom vanwege het Russisch-Oekraïense conflict geen gebruik had gemaakt van zijn recht om 40 procent van de Bergermeeropslag te vullen. Evenmin werd verwacht dat het bedrijf het komende opslagjaar zich op dit recht zou gaan beroepen. De Nederlandse overheid kampte daarom met een flink gat in de reserves, dat opgevuld moest worden.

Slimme subsidies niet nodig
Om deze lacune op te vangen, zouden andere marktpartijen de gasopslag bij Bergermeer moeten opvullen. Die stonden daar echter niet om te springen. In de zomer van 2022 leek het er namelijk op dat het verschil tussen de toenmalige future-prijs voor het eerste kwartaal van 2023 en de spotprijs in de herfstperiode van 2022 negatief zou uitpakken. Het was daarom niet aantrekkelijk voor bedrijven om op dat moment gasveld te vullen, want dan zouden ze geen geld kunnen verdienen.

De overheid reserveerde daarom een subsidiebedrag om dit verschil – ook wel de netto prijsspreiding genoemd – te compenseren aan de marktpartijen. Door de verhoogde LNG-instroom naar Europa (in plaats van Azië) en een daling van de gasvraag door de zachte winter werd de spreiding echter positief. Uitkering van de subsidie was daarom niet nodig.

Dit heeft de regering veel geld bespaard. Tegelijkertijd ervoeren bedrijven wel de zekerheid dat hun investering in ieder geval niet negatief zou uitpakken. Daarom injecteerden ze tijdens het vulseizoen in de herfst genoeg gas in de Bergermeer-reserves om aan de Europese richtlijn te voldoen.

Meevaller staatsbedrijf
Daarnaast verplichtte de overheid het staatsbedrijf EBN om de capaciteit van het veld die niet door marktpartijen zou worden gebruikt, op te vullen. Hiervoor wees de overheid de staatsdeelneming meer dan een kwart miljard euro toe. Vanwege de subsidieregeling en de bovengenoemde marktontwikkelingen heeft EBN naar alle waarschijnlijkheid juist wat verdiend aan de crisissituatie.

De positieve spread die uiteindelijk gerealiseerd bleek te zijn heeft vermoedelijk geresulteerd in een positieve balans van 150 miljoen euro. Dit bedrag komt de Nederlandse staat ten goede. Op deze manier komt de Nederlandse bevolking met een goedgevulde gasvoorraad de winter door, en heeft de staatskas er niet onder hoeven te lijden. Die heeft zelfs een financiële meevaller opgedaan.