Het is tijd voor grondige bezinning, want reality blindness moet snel worden ingehaald door de waarheid. En die is, dat we de duurzame doelen moeten corrigeren die door de politiek worden gesteld. Limits to Growth is het beroemde rapport uit 1972 van de Club van Rome. Daarin rekenen we de tekorten uit die zich vanaf 2020 zouden gaan manifesteren. Ons nieuwste rekenmodel WORLD7 bevestigt dit scenario.

Wil men alle 7 miljoen huizen in Nederland voorzien van een warmtepomp, dan duurt dat minstens honderd jaar. Toelevering en mankracht, en ook nog eens een tekort aan de essentiële materialen, die nu al steeds duurder worden. We zijn niet ingesteld op een zo grondige ombouw van de hele technische omgeving in zo’n korte tijd.

Warmtenetten bestaan al decennia, maar ook hier nemen de tekorten snel toe. Je hebt geconcentreerde bronnen nodig, en een enorme infrastructuur om het woningbestand ermee toe te rusten. De optelsom van materiaal plus mankracht plus investeringen voor deze netten leidt tot de conclusie dat dit proces niet in een paar jaar gerealiseerd kan worden.

Waarom reality blindness de klimaattransitie tegenhoudt
In een recent debat over de toekomst van Tata Steel werd gesteld dat we de komende decennia geen nieuw staal meer nodig hebben, omdat recycled oud-ijzer alle vraag aankan. En dus kan Tata Steel sluiten. De aanwezigen knikten tevreden.

In een ander debat werd de doorbraak van de elektrische auto bejubeld. Tijdens weer een andere bijeenkomst werd de honger in de wereld verklaard door de onrechtvaardige verdeling van voedsel en de verspilling.

Reality blindness is een hinderpaal richting een duurzame economie, en die paal wordt steeds langer. Want dat oud-ijzer zal er niet zijn. Zo’n 70 procent van de (urbane) infrastructuur moet nog gebouwd worden, vooral in Azië, en het benodigde staal zal daar de komende eeuw in vastzitten.

Het resterende ijzererts in de aardkorst zal tegelijkertijd steeds meer energie nodig hebben om het te delven en te raffineren, hetgeen betekent dat het tekort zal toenemen, niet zozeer in kwantiteit, maar in betaalbare beschikbaarheid.

Naast een Energiewende moet er ook een Resourcewende plaatsvinden
De Resource Wende conferentie werd opgestart in het Wuppertal Institut tussen 1991 en 2011, in het kielzog van de ook daar bedachte Energie Wende. Die laatste werd geregisseerd door Harry Lehmann. Op 30 en 31 mei aanstaande komt hij toelichten hoe het ermee staat. In zijn PtX Institut in Cottbus wordt power to liquid ontwikkeld, ofwel de omzetting van windenergie in synthetische brandstoffen.

De Resource Wende werd in Duitsland voortgezet in een effectieve Rohstoffen Politik, die in Nederland niet goed van de grond komt, ook al zijn er lichtpunten, zoals de Critical Materials Act van Brussel.

Het beoogde transitiejaar 2030 kan nooit worden gehaald. Duurzame energie is niet goedkoop. De economics of scale impliceren dat de kosten dalen naarmate de markt groeit. Die wetmatigheid telt niet meer als de materiaalbasis van alle economische activiteit verdwijnt door concurrerende tekorten.

Wij hebben met collega’s in Club van Rome-verband de grondstoffen voorraden in de wereld doorgerekend. Die zijn groot, de hele aarde is immers van ijzer, maar wat telt is de bereikbaarheid, die wordt bepaald door de rijkdom of de armoede van de ertsen en de energie die nodig is om die te winnen en te raffineren. Arme ertsen en veel energie betekenen hoge kosten.

Innovatie kan helpen. Soms. Substitutie door andere materialen is vrijwel onmogelijk. Recycling is een optie, maar te veel materialen kunnen niet worden teruggewonnen of opnieuw gebruikt. Een echte Resource Wende begint daarom met een forse vermindering van de vraag naar materialen én dus ook naar energie.