Tijdens het commissiedebat Klimaatakkoord Gebouwde Omgeving op 3 oktober 2024 stelde Suzanne Kröger (GroenLinks-PvdA) een prangende vraag: waarom wordt vloerisolatie zo ondergewaardeerd in het energielabel, ondanks de bewezen voordelen voor zowel energie-efficiëntie als gezondheid?

Minister Mona Keijzer kon deze vraag niet direct beantwoorden en beloofde een toelichting in een brief aan de Tweede Kamer. Nu, maanden later en met het volgende Commissiedebat op 13 februari in zicht, is deze brief nog steeds niet verstuurd.

Waar wringt de schoen?
De kern van het probleem ligt bij de bepalingsmethode NTA8800, die twee belangrijke tekortkomingen vertoont:

1. Vloerverwarming wordt niet apart beoordeeld. De methode houdt geen onderscheid tussen vloeren met en zonder vloerverwarming, terwijl dit een aanzienlijk effect heeft op het warmteverlies naar de kruipruimte.
2. Onderwaardering van energiebesparing. De energiebesparing door vloerisolatie wordt zo laag ingeschat dat het vrijwel geen invloed heeft op het energielabel van een woning.

De gevolgen van deze omissies in de energielabelsystematiek zijn aanzienlijk en verdienen politieke aandacht.

Vloeren nieuwe woningen onvoldoende geïsoleerd
Bij nieuwbouw wordt vaak onvoldoende aandacht besteed aan vloerisolatie, terwijl deze woningen doorgaans verwarmd worden met vloerverwarming, aangedreven door warmtepompen. Door het ontbreken van adequate vloerisolatie gaat er te veel warmte verloren, waardoor warmtepompen harder moeten werken. Dit leidt bij koud weer tot overbelasting van het elektriciteitsnet en zelfs netcongestie, met als gevolg dat warmtepompen niet meer optimaal kunnen functioneren en soms helemaal niet werken.

Renovatie laat kansen liggen
Bij renovatieprojecten zien we dezelfde misstanden. Vloerisolatie blijft vaak achterwege, simpelweg omdat het nauwelijks meetelt in de energielabelsystematiek. Een bekend voorbeeld in de Tweede Kamer is het verduurzamingsproject in Vught, waar per woning maar liefst €113.000 werd geïnvesteerd. Hoewel deze woningen nu een energielabel A hebben, zijn ze allesbehalve comfortabel en zelfs ongezonder geworden doordat vloerisolatie ontbrak.

Gezondheidsrisico’s door huisstofmijten
Een onderzoek van het Longfonds ^[1] toont aan dat ongeïsoleerde vloeren een broedplaats zijn voor huisstofmijten. Het probleem wordt nog verergerd wanneer woningen wel voorzien zijn van isolatieglas of muurisolatie, omdat hierdoor bij de vloer een nog vochtiger omgeving creëert waarin huisstofmijten gedijen. Voor bewoners betekent dit een verhoogd risico op luchtwegproblemen en astma.

Astma: een groeiend maatschappelijk en individueel probleem
In 2022 kregen maar liefst 60.300 mensen de diagnose astma. De jaarlijkse zorgkosten per patiënt bedroegen in 2019 gemiddeld € 757. Met de aanhoudende groei van astmapatiënten stijgen de jaarlijkse kosten voor de volksgezondheid met € 45 miljoen.  Dit bedrag is exclusief de kosten van ziekteverzuim, die aanzienlijk zijn. Astmapatiënten melden zich vaker ziek dan gemiddeld. In 2015 verloren astmapatiënten gemiddeld 27 werkdagen per jaar door ziekte, tegenover 7 werkdagen bij gezonde werknemers.

Preventie is essentieel
De oorzaak van de stijging ligt niet in de buitenlucht. Sinds de jaren tachtig is de luchtkwaliteit in Nederland aanzienlijk verbeterd; het aantal mistdagen is zelfs gehalveerd, zo bleek onlangs in het NOS Journaal. Het probleem ligt binnenshuis: woningen die zijn "verduurzaamd" zonder adequate vloerisolatie. Dit leidt tot een toename van allergeenconcentraties, zoals huisstofmijten, die een bewezen risicofactor zijn voor astma.

Minister Mona Keijzer moet aan de Tweede Kamer erkennen dat het huidige energielabel grote omissies bevat die directe gevolgen hebben voor de gezondheid en energiebesparing van bewoners. Het energielabel moet niet alleen een meetinstrument zijn, maar ook een richtsnoer om woningen echt comfortabel, gezond en toekomstbestendig te maken.

Daarom moet de minister inzetten op:

1. Herziening van de NTA8800-methode:
   Maak een onderscheid tussen vloeren met en zonder vloerverwarming, zodat de werkelijke voordelen van vloerisolatie duidelijk worden. Zorg dat de energiebesparing door vloerisolatie correct wordt gewaardeerd in het energielabel.
2. Vloerisolatie als standaard in verduurzamingsplannen:
   Stimuleer vloerisolatie als integraal onderdeel van elke isolatie en renovatieoplossing Energy in lijn met de adviezen van bouwkundige experts van de NEN en TKI Urban.
3. Inhaalslag voor vloerisolatie:
   Stimuleer verhuurders om versneld vloerisolatie aan te brengen bij woningen waar dit eerder is achterwege gebleven. Deze woningen hebben wellicht al een fraai energielabel, maar zijn vaak nog niet daadwerkelijk energiezuinig, comfortabel en gezond. Omdat andere isolatiemaatregelen in deze woningen meestal al zijn uitgevoerd, biedt dit een unieke kans om het aanvullende energiebesparende effect van vloerisolatie in de praktijk te meten. Dit geeft waardevolle inzichten voor toekomstig verduurzamingsbeleid.
4. Voorlichting en subsidies:
   Zorg voor een breed communicatietraject om woningeigenaren bewust te maken van de voordelen van vloerisolatie, zowel voor energiebesparing als voor hun gezondheid. Stel extra subsidie beschikbaar voor woningen met vloerverwarming en een warmtepomp om de vraag naar elektriciteit te beperken.

Een kans die we niet mogen laten liggen
De minister heeft de kans om dit probleem nu aan te pakken. Het huidige debat over verduurzaming biedt de ideale context om de balans te herstellen. We kunnen woningen bouwen en renoveren die niet alleen energiezuiniger zijn, maar ook comfortabeler en gezonder. Dit vraagt om een integrale benadering, waarin gezondheid en duurzaamheid hand in hand gaan.

Als we dit nalaten, blijven de maatschappelijke kosten voor astma en ziekteverzuim stijgen, terwijl het probleem eenvoudig te voorkomen is. Laat de verduurzaming van woningen een voorbeeld zijn van beleid dat zowel het klimaat als de volksgezondheid dient.

De minister heeft de sleutel in handen om een significante impact te maken. De vraag is: grijpt ze deze kans?

 

^{[1] Van Strien RT, Verhoeff AP, Brunekreef B, Van Wijnen JH. (1992). Vochtverschijnselen in woningen, huisstofmijtallergeen en CARA bij kinderen. Landbouw Universiteit Wageningen 1992-463.}