Bij de verduurzaming van woningen gaat de aandacht vaak direct naar isolatie, warmtepompen of aansluiting op een warmtenet. Logisch, want die maatregelen zijn zichtbaar en klinken technisch indrukwekkend. Maar wie écht comfortabel en energiezuinig wil wonen, begint ergens anders: met luchtdichtheid en ventilatie. Het zijn de vaak vergeten fundamenten onder elke duurzame woning. Zonder die basis worden latere investeringen minder effectief, duurder en soms zelfs ongezond.

Het stille lek: warmteverlies door naden en kieren
Elke woning, hoe goed ook gebouwd of gerenoveerd, bevat kleine naden en kieren. Bij oudere woningen (voor 1990) is dit nog veel erger: daar zijn vaak tientallen ongecontroleerde luchtlekken te vinden. Warme lucht ontsnapt in de winter naar buiten, terwijl koude, ongefilterde lucht binnendringt. In de zomer werkt het omgekeerd: hete lucht dringt ongewenst naar binnen. Dit noemt men infiltratie.

Het gevolg? Tocht, energieverlies, een hoger energieverbruik en oncomfortabele ruimtes. Bovendien hoor je van buiten meer lawaai.

Luchtdicht bouwen of renoveren betekent níet dat een woning 'potdicht' wordt. Het betekent dat je controle krijgt over de luchtstromen. Door naden en kieren te dichten, daalt de warmtevraag met soms wel 30 procent. Dat zorgt voor meer comfort, minder geluidsoverlast én een lagere energierekening.

In de praktijk
Vanuit De Kierenjagers heb ik veel naden en kieren kunnen opsporen. Dit doen we met behulp van een blowerdoortest: een grote ventilator in de voordeur waarmee windkracht 5 wordt nagebootst. Er ontstaan luchtstromen door de aanwezige kieren en naden en deze luchtstromen kunnen we meten en opsporen.

Uit mijn ervaring heb ik kunnen opmaken dat dit de top 7 plekken zijn waar lucht ongecontroleerd ontsnapt:

• Loze of oude doorvoeren in gevels en daken
• Naden rondom vensterbanken en kozijn-muur aansluitingen
• Doorvoeren in en rond de meterkast
• Rondom CV- en ventilatiekanalen naar buiten toe
• De overgang van dak naar muur
• De nok van het dak
• Versleten rubbers in ramen en deuren

Ventilatie: grip op gezonde lucht
Als je een woning luchtdicht maakt, is goede ventilatie essentieel. Een raam openzetten om te ventileren is mogelijk (ja, dus ook in de winter), maar bij een gerenoveerde woning niet wenselijk. Ventileren via ramen leidt snel tot ongecontroleerde ventilatie (dus te veel of te weinig ventilatie). Een doordacht ventilatiesysteem zorgt voor een gecontroleerde aanvoer van frisse lucht en afvoer van vocht, CO₂ en vervuilde binnenlucht zonder onnodig warmteverlies. Slim ventileren kan bijvoorbeeld door balansventilatie met WTW of CO₂-gestuurde mechanische systemen.

Luchtdichtheid en ventilatie horen dus onlosmakelijk bij elkaar. Alleen samen zorgen ze voor grip op comfort én gezondheid.

Een duurzame woning begint niet met een warmtepomp of dikke isolatiepakketten, maar met grip op luchtstromen. Luchtdichtheid en ventilatie vormen de onzichtbare, maar cruciale eerste laag van elke energietransitie. Pas als die basis goed is, werken andere maatregelen écht effectief.

Wie slim wil verduurzamen, pakt eerst de naden en kieren aan – én zorgt voor doordachte ventilatie.