Dat warmtenetten een positieve bijdrage kunnen leveren aan de transitie in de gebouwde omgeving staat als een paal boven water. Maar wat minder helder is, is onder welke voorwaarden ze zowel voor het klimaat als voor de eindgebruiker een goede deal zijn. Als je de inzichten uit de aardgasvrije wijken erop naslaat, lijkt het bijna alsof warmtenetten altijd wel een goed idee zijn. Als ze tenminste als goedkoopste uit de bus komen. Maar is dat terecht?

In de Startanalyse aardgasvrije buurten 2020 van het PBL, de leidraad voor de transitie, wordt per wijk uitgerekend welke oplossing waar moet komen. Warmtenetten worden hierin één-op-één vergeleken met warmtepompen. Eigenlijk is dat appels met peren vergelijken.

Met het één pak je met name de infrastructuur aan, met het ander richt je je specifiek op de apparatuur in de woning. Qua kosten en energiebesparing hebben ze echter totaal andere consequenties. Om goed te kunnen beoordelen welke techniek beter is, is een inclusievere kijk op de zaken nodig.

Kijk ook naar de CO2-besparing
Zo worden verschillende type warmtenetten over één kam geschoren, of de bron nou restwarmte is of geothermie, het is tenslotte allebei aardgasvrij. En dat terwijl de emissiereductie van warmtenetten met duurzame warmte, zoals geothermie, zonthermie of aquathermie, een stuk hoger is dan dat van restwarmte, wat tot nu toe nog steeds het meest wordt gebruikt.

Dan nog komt de CO2-besparing van een duurzaam warmtenet (circa 50 procent) niet in de buurt van dat van bijvoorbeeld een warmtepomp met zonnepanelen (circa 80 procent). Een reden dus om niet alleen naar kosten van alternatieven te kijken, maar ook naar de CO2-besparing.

Vergelijk alternatieven
Ook voor de eindgebruiker zijn warmtepompen en warmtenetten als alternatief nauwelijks vergelijkbaar. Als jouw wijk toevallig bestempeld is als all-electric wijk mag jij, ‘geluksvogel’, een forse investering op tafel leggen en ook nog eens je hele huis verbouwen. Als je veroordeeld bent tot een warmtenet blijf je tot in lengte van dagen met een torenhoge energierekening zitten. Ik weet niet wat beter is, maar de keuzes zijn in ieder geval ongelijkwaardig. En dáár zou de discussie meer over moeten gaan, ook met bewoners.

Om warmtenetten als eerlijk alternatief aan te bieden is het dus in ieder geval van belang te sturen op CO2-emissies en alternatieven ook daarop te vergelijken. Daarnaast moet er ook een eerlijke deal voor eindgebruikers komen zodat die mee kunnen profiteren van het duurzame energiesysteem.

Bijvoorbeeld door het aanbieden van combinaties met isolatie of zonnepanelen. Dit zal uiteindelijk ook leiden tot meer draagvlak. Als we dat doen, dragen we beter bij aan de doelen van het Klimaatakkoord en voorkomen we dat we straks veel geld hebben uitgegeven aan ontevreden bewoners en een beperkte emissiereductie.