Op de vakbeurs Green Heating Solutions 2024 vroeg de Vereniging Warmtepompen bezoekers naar hun favoriete warmtepomp. Welk type warmtepomp heeft hun voorkeur? En zijn er goede voorbeeldprojecten van? Sebastiaan Rietveld, salesmanager bij Qvantum, koos voor de water-water-warmtepompen, want die zijn “dé oplossing voor ZLT(zeer lage temperatuur)-warmtenetten”, wat in verschillende voorbeeldprojecten in Zweden al te zien is. Zijn collega Mark Vellinga, directeur bij Qvantum, vertelt hier meer over.

Vellinga ziet verschillende voordelen van water-water-warmtepompen. “Als je kijkt naar warmtepomptechnologie en de bronnen ervan, dan zijn water-water-warmtepompen het meest veelzijdig en geven die ook de meeste mogelijkheden voor de toekomst.” Het grote voordeel van water-water-warmtepompen is dat dezelfde warmtepomp zowel voor individuele als collectieve warmte ingezet kan worden, vertelt Vellinga. Op die manier kan de water-water-warmtepomp ZLT-warmtenetten en warmtepompen samenbrengen.

Verder is bij water-water-warmtepompen het onderhoud eenvoudiger, heb je minder slijtage van onderdelen en minder geluidsproblemen. Bij Qvantum zijn de water-water-warmtepompen ook modulair, wat het goedkoper maakt om ze te produceren en te onderhouden, en het maakt trainingen eenvoudiger.

Dat de warmtepomp modulair is en zowel individueel als collectief gebruikt kan worden maakt het een aantrekkelijke optie in de warmtetransitie. “Dat maakt het dus ook voor woningbouwcorporaties, gemeentes en woningbezitters mogelijk om te verduurzamen zonder de mogelijkheid te verliezen om naar een collectief systeem te gaan, of om wellicht meteen naar een zeer lage temperatuurnetwerk te gaan.”

Water-water-warmtepompen kunnen warmte halen uit de bodem, of gebruik maken van PVT-panelen. Bij PVT is het voordeel dat je ook direct wat elektriciteit opwekt. Bij de mogelijkheden voor bodemwarmte hangt er veel af van het type grond en hoe vol de grond zit met bijvoorbeeld andere leidingen.

Andere typen warmtepompen, zoals lucht-water-warmtepomen, zijn voor die ZLT-warmtenetten over het algemeen minder geschikt volgens Vellinga. Ze kunnen niet op een collectieve bron worden aangesloten en zijn daarmee altijd een individuele installatie. Daarnaast is de zichtbaarheid van het buitendeel een nadeel, en wanneer het koud is hebben lucht-water-warmtepompen ook een grotere daling van het COP dan water-water-warmtepompen. Ook ventilatie-luchtwarmtepompen zijn minder geschikt om in te zetten voor ZLT-warmtenetten, vertelt Vellinga, omdat ze over het algemeen minder capaciteit hebben dan water-water-warmtepompen. 

ZLT-warmtenetten
Ook als je al een individuele (water-water)warmtepomp hebt, heeft het volgens Vellinga voordelen om ook aangesloten te worden op een warmtenet. In zo’n ZLT-warmtenet ga je namelijk warmte en koude uitwisselen, vertelt Vellinga. Want er zullen altijd gebouwen zijn die warmte overhebben, en andere gebouwen die die warmte kunnen gebruiken. Je gaat ook met centrale buffers werken, waar je bijvoorbeeld warmte opslaat die je in de winter kan gebruiken. En het uitwisselen maakt het financieel aantrekkelijker. “Dus bij een collectief systeem zal je naar lagere bronkosten gaan.” Zo haal je uiteindelijk een hoger rendement op het systeem als geheel.

Daarnaast is het relatief duur om door grondboring warmte te winnen, dat kan dus beter collectief gedaan worden. Datzelfde geldt voor PVT-panelen als warmtebron. Als je die individueel gebruikt, moet je het afstemmen op het (piek)verbruik van dat gebouw, legt Vellinga uit. “Maar als je op honderd woningen PVT-panelen neerlegt, heb je misschien maar een kwart van de panelen nodig omdat die gelijktijdigheid van gebruik er niet is. Doordat je dan kan schakelen met je bron, heb je minder hoge bronkosten en kan de totale investering naar beneden.”

Voorbeeldland Zweden
In Nederland zijn er nog geen ZLT-warmtenetten te vinden. Qvantum werkt daar wel aan, het is zelfs waar het bedrijf ooit mee begon. “De oorsprong van ons bedrijf komt eigenlijk voort uit een oplossing die al bedacht was, maar nog niet gerealiseerd kon worden: de zeer lage temperatuurnetten.” In de jaren negentig waren twee Zweedse warmtepompexperts al bezig met het bedenken van hardware en software die daarvoor nodig zou zijn. Toen kwamen ze snel tot de conclusie dat dat nog niet beschikbaar is en dat er zoveel partijen bij elkaar gebracht moeten worden dat het lastig wordt in de management van zo’n project. Toen is besloten om een bedrijf op te richten wat dat samen gaat brengen, en zo ontstond Qvantum. Later breidde dit Zweedse bedrijf uit naar onder andere Duitsland, Engeland en Nederland.

Qvantum neemt dan ook graag een voorbeeld aan Zweden, waar al veel warmtenetten op zeer lage temperatuur gerealiseerd zijn. Vellinga noemt als voorbeeld het Medicon Village, waar al een vijfde generatie warmtenet ligt. Zulke warmtenetten wil Qvantum ook realiseren in Nederland. “De meeste warmtenetten in Nederland zijn nu op lage temperatuur, dat is vaak 70-40 graden Celsius. Wij willen juist opereren op die 15-5 graden Celsius.”

Vellinga is optimistisch dat dit soort warmtenetten ook in Nederland gerealiseerd kunnen worden. De komende jaren begint Qvantum met warmtesystemen in flatgebouwen. Dan kunnen zij bijvoorbeeld één grote collectieve warmtepomp leveren, in combinatie met kleinere booster-warmtepompen voor de individuele woningen. Met dit modulaire systeem krijgen bewoners de mogelijkheid zich aan te sluiten en gebruik te maken van betaalbare warmte, vertelt Vellinga. “Verduurzamen is de primaire reden dat we dit doen, maar het moet ook behapbaar en betaalbaar zijn voor iedereen.”

Naar verwachting zal Qvantum later dit jaar het eerste warmtepompsysteem voor ZLT-warmtenetten van Qvantum live moeten gaan. “De technologie gaat op dit moment sneller dan de regelgeving. En daar willen we in ieder geval laten zien wat de mogelijkheden zijn die wij hiervoor hebben ontwikkeld.” Ook zal Qvantum met berekeningen laten zien hoe zij op een goedkope manier warmte kunnen leveren. “We gaan de eerste projecten de komende jaren doen, en zullen ons in ieder geval hard inzetten om te zorgen dat die prijs zo laag mogelijk is, en om daar zo transparant mogelijk over te zijn."