Aardwarmte heeft een grote potentie om bij te dragen aan de warmtetransitie en Nederland van het aardgas af te halen, maar er zijn ook nog hindernissen te nemen. Dat zegt Melanie Provoost, strategisch adviseur beleidszaken bij Stichting Platform Geothermie.

Stichting Platform Geothermie is 18 jaar geleden opgericht om de toepassing van geothermie te bevorderen. Dit gebeurde vanuit de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), dat destijds Novem heette. ‘Het is een stichting met diverse deelnemers, waaronder operators, toeleveranciers, gemeenten, provincies, financiële instellingen en onderzoek- en adviesbureaus. Een van de belangrijkste taken is kennisoverdracht en voorlichting over geothermie naar professionals èn het publiek,’ vertelt Melanie Provoost. Ze zou 17 maart op de vakbeurs Duurzaam Verwarmd een presentatie houden, maar dit gebeurt pas in september omdat de beurs is uitgesteld vanwege het coronavirus.

Geothermie

Geothermie is warmte afkomstig uit aardlagen vanaf 500 meter en dieper, vertelt Provoost. “Het gros van de projecten haalt warmte uit de lagen tussen twee en drie kilometer diepte. Geothermie maakt gebruik van het aanwezige warme water in de diepe ondergrond. Het warme water komt met behulp van pompen via een productieput naar boven en gaat door een warmtewisselaar, die het koude water uit de bovengrondse verwarmingsbuizen op temperatuur brengt. Het afgekoelde water gaat via een injectieput weer terug in de aardlaag (reservoir) waar het vandaan kwam. Beide putten samen heten een doublet. Het is een gesloten systeem, waarbij we de warmte winnen en het water weer teruggeven aan de aarde.”

Geothermie heeft volgens Provoost als voordeel dat het altijd dezelfde hoeveelheid warmte kan bieden. Om een geothermieproject rendabel te maken is, onder andere, een continue vraag naar warmte nodig. “Daarom zijn de eerste projecten ontwikkeld in de glastuinbouw: tuinders hebben het hele jaar warmte nodig voor de groei van hun gewassen.”

Geothermie in Nederland

In Nederland zijn er momenteel 24 doubletten en zij produceerden 5,6 PJ in 2019. Het grootste gedeelte van de projecten zit in de glastuinbouw en in de provincies Zuid-Holland en Noord-Holland. Van de 24 doubletten in Nederland zijn er 20 in productie. “We zien een stijging van ontwikkelingen van geothermieprojecten in de gebouwde omgeving en industrie. Belangrijk hierbij is dat het beleid daarvoor beter aansluit met passende stimuleringsmogelijkheden én dat warmtenetten beschikbaar komen.”

Een van de uitdagingen zit hem volgens Provoost in het organiseren van de warmtevraag. “We zien bij de ontwikkelingen van geothermieprojecten in de gebouwde omgeving dat het organiseren van de warmtevraag complex is, want woningen vragen met name warmte in de koude maanden. Daarom zijn er continue afnemers nodig, zoals kantoren, ziekenhuizen of zwembaden, die het hele jaar door warmte vragen. Daarnaast is het aanleggen van het warmtenet of het aanpassen van het al bestaande warmtenet cruciaal.”

Duurzame bron

Geothermie is een duurzame energiebron met grote potentie, zegt Provoost. “Belangrijk is dat aardwarmte ervoor zorgt dat er minder aardgas gebruikt wordt in de gebouwde omgeving.  Dat betekent een besparing op aardgas en CO2: in 2019 zorgde geothermie in Nederland ervoor dat er 168 miljoen kuub aardgas werd bespaard en 300.000 ton CO2. ” Grootschalige benutting van geothermie moet echter nog op gang komen.

Alternatief voor aardgas

“We zien geothermie in de gebouwde omgeving opkomen als alternatief voor aardgas”, vertelt Provoost. “Daarbij moeten we rekening houden met de inpassing van geothermie in de omgeving en inpassing op het warmtenet. Daarbij wordt goed rekening gehouden met aandachtspunten als lekkages naar grondwater en mogelijke seismische activiteiten als trillingen en aardbevingen. Dat laatste gebeurt zelden, maar een project in Limburg ligt al enige tijd stil vanwege mogelijke seismisch risico’s. Wet- en regelgeving, maar ook handhaving zien er strikt op toe dat geothermie veilig en verantwoord gebeurt.”

Een ander aandachtspunt is volgens Provoost het verkrijgen van subsidie en de lange ontwikkeltijd. “De gemiddelde doorlooptijd van een geothermieproject is vijf jaar, waar je in de planning rekening mee moet houden. Ook is er nu een subsidiecategorie bij gekomen voor geothermie in de gebouwde omgeving. Tegelijkertijd hebben we nog zorgen over de toekomstige voortgang van geothermieprojecten onder de huidige omstandigheden van de SDE++ regeling. We hopen dat dit in de nabije toekomst zal verbeteren ten gunste van geothermie.”

Stichting Platform Geothermie zal in september een presentatie houden op de vakbeurs Duurzaam Verwarmd. Een volgend artikel gaat in op het draagvlak voor geothermie.