De verkopen van airco’s (of lucht-lucht-warmtepompen) gaan nog steeds hard. Cijfers van het CBS laten zien dat de groei iets afvlakt, maar nog steeds niet te stuiten is. Er werden er 303.514 in gebruik genomen in 2022 waarvan het overgrote deel in woningen werd geplaatst. De consument heeft  ontdekt dat hij zijn gasrekening kan verlagen door zijn huis met de airco te verwarmen en dat hij daarbij het bijkomende voordeel van een koel huis tijdens warme zomerdagen heeft.

Of we blij mee moeten zijn met deze ontwikkeling, daarover zijn de meningen verdeeld. Want zijn het geen enorme energieslurpers? En hoe zit het met de milieu-impact? Of moeten we het juist als een enorme kans op het besparen op aardgas zien?

‘Er zit tegenwoordig een behoorlijke COP op’
“Ik heb mijn mening over dit onderwerp de afgelopen jaren een aantal keer bijgesteld. In het verleden was ik behoorlijk negatief over de airco, omdat hij veel energie verbruikt voor koeling op een beperkt aantal dagen in het jaar", zegt Atse van Pelt, projectleider energie bij Natuur & Milieu.

“Maar het beeld dat de airco erg inefficiënt is, wordt vooral gevoed door mobiele airco’s die met het raam open en een slang naar buiten, een woning koelen. Dat is natuurlijk enorm verspillend. Maar airco’s die aan de muur gemonteerd worden en óók kunnen verwarmen in een goed geïsoleerde en tochtvrije woning, kunnen heel nuttig zijn voor de energietransitie.”

Van Pelt zou het liefst zien dat alles met een combinatie van lucht-water-warmtepompen, all-electric en met duurzame warmtenetten wordt verwarmd. "Airco’s kunnen in koelbehoefte voorzien én je kunt er mee verwarmen. Er zitten tegenwoordig behoorlijke COP’s (coëfficiënt of performance) achter, maar praktijkgegevens die dit ondersteunen zijn helaas nog wel zeldzaam. Aangezien gedrag, goede isolatie, weinig tocht en juiste installatie een grote rol kunnen spelen bij het stroomverbruik van airco’s ben ik daarom nog terughoudend om positief te zijn over de techniek.”

Goede oplossing voor woningen met een laag aardgasverbruik
“De toegevoegde waarde van de airco is dat je een heel ander segment woningen kunt bereiken. Ze zijn namelijk een goede oplossing voor kleinere woningen met een laag aardgasverbruik (minder dan 500 kubieke meter), zoals bijvoorbeeld appartementen. Daar is een individuele lucht-water-warmtepomp van 7.000 euro bijna niet terug te verdienen”, beweert Van Pelt.

“Bij grotere woningen zijn lucht-water-warmtepompen interessanter, want daar kun je het vermogen van het apparaat op aanpassen en in het bestaande systeem verwerken. Maar bij een airco heb je voor elke ruimte die je wilt verwarmen een binnenunit nodig. Dus bij een grotere woning heeft een airco minder financiële voordelen omdat je veel meer binnenunits moet gaan installeren.”

De voors en tegens van de airco op een rij
Ze maken best veel geluid en er hangt een, niet per se beeldschone, binnenunit in je interieur. Verder geven ze geen stralingswarmte maar stromingswarmte af en dat wordt toch als minder comfortabel ervaren en zorgt voor drogere lucht. Ook werken ze wat minder efficiënt bij grote temperatuurverschillen en zijn ze bij grotere woningen minder voordelig. Tot slot is het belangrijk dat de thermostaat van de cv-ketel en van de airco goed op elkaar zijn afgestemd. Dit zodat ze elkaar niet tegenwerken met een onnodig hoog energieverbruik als gevolg.

Aan de andere kant is een airco veel voordeliger in aanschaf dan een andere warmtepompoplossing voor woningen met een laag gasverbruik zoals bijvoorbeeld appartementen. Ook zijn ze goed leverbaar en in minder tijd geïnstalleerd. Ze zijn redelijk efficiënt, maar niet zo efficiënt als andere warmtepompen. En je kunt er sneller mee koelen dan andere warmtepompen.

Kortere levensduur
“In een ideale wereld heeft niet elk appartement in een appartementencomplex een eigen airco of warmtepomp, maar hebben ze een collectieve duurzame warmte en koude installatie. Helaas wordt alles wat met collectieve warmte te maken heeft nu nog vertraagd door wet- en regelgeving en is een lucht-lucht-warmtepomp voor dit soort woningen momenteel toch een oplossing om nú het aardgas terug te dringen. Dit maakt de businesscase voor warmtenetten in de toekomst wel minder gunstig”, aldus Van Pelt.

“Een airco heeft, met tien tot vijftien jaar, een kortere levensduur dan andere warmtepompen doordat er veel bewegende delen in zitten en met name de compressor gaat snel stuk. Je kunt het dus ook als tussenoplossing zien die toewerkt naar volledig aardgasvrij. Veel consumenten denken er niet over na dat verwarmen met een warmtepomp veel efficiënter is dan met aardgas. Consumenten willen gewoon warmte, comfort en een lage energierekening. Al dat andere ‘geneuzel’ erom heen, zoals CO2-uitstoot, interesseert ze niet”, zegt Van Pelt.

Lees ook: Een op de acht woningen heeft een airco maar moeten we daar wel blij mee zijn?

Airco gebruiken voor koelen én verwarmen
Airco’s lijken dus voor sommige woningen in principe een prima alternatief voor de cv-ketel, maar daarbij is het wel belangrijk dat de airco niet enkel wordt gebruikt voor koeling, maar ook voor verwarming. Een airco die óók verwarmt heeft direct effect op de hoeveelheid aardgas die in een woning verbrand wordt.

Met een airco verwarmen zorgt voor minder aardgasverbruik en een vermindering van CO2-uitstoot, zelfs als de airco elektriciteit volledig uit aardgascentrales ontvangt. De elektriciteitsopwekking was in 2022 al 40 procent hernieuwbaar en groeit naar 75 procent in 2030, dus wordt dat alleen maar duurzamer.

Van Pelt: “Alléén koelen ben ik minder fan van omdat dat vaak betekent dat er iets niet klopt aan de schil van de woning, vaak kan een combinatie van isolatie en tochtbestrijding fors helpen om de koelbehoefte terug te dringen. En ook weten mensen de woning vaak niet koel te houden door hun eigen gedrag. Positief gedrag is bijvoorbeeld door overdag alle ramen, deuren en gordijnen dicht te houden en ’s avonds zo veel mogelijk door te luchten als het buiten is afgekoeld. Daarmee kan een hoop koelbehoefte en dus kosten voor een airco voorkomen worden.”

Deel 3 van deze serie is een interview met Henk Kranenberg van Daikin en is 25 september te lezen.