De verkiezingen: duurzaam verwarmen

24.02.2021

De verkiezingen: duurzaam verwarmen

17 maart zijn de verkiezingen. Wij spraken daarom met Matthijs Sienot (D66), Mark Harbers (VVD), Agnes Mulder (CDA), Joris Thijssen (PvdA), Tom van der Lee (GroenLinks) en Sandra Beckerman (SP) over een aantal onderwerpen. Te beginnen met duurzaam verwarmen.

Subsidie warmtepomp

In hoeverre zetten de partijen bijvoorbeeld in op (meer) subsidie voor warmtepompen? GroenLinks schrijft in het verkiezingsprogramma dat de partij het voor eigenaren van huizen en andere gebouwen aantrekkelijker wil maken om te isoleren en een warmtepomp aan te schaffen, onder andere met subsidies en goedkope leningen. Van der Lee legt dit uit: “Wij willen dus meer naar energiebesparing van het gehele eigen huis. Daar vallen meerdere dingen onder. De prijs van fossiele energie moet daarentegen juist omhoog, zodat het ook op die manier aantrekkelijker wordt om over te stappen.”

Wat Matthijs Sienot (D66) betreft is de warmtepomp de beste oplossing, dus moet de aankoop worden gestimuleerd. “Ook voor particulieren.”

Daar sluit het verhaal van Sandra Beckerman (SP) op aan. Maar de SP gaat voor een andere aanpak: “Het is een groot probleem dat de warmtepomp nog steeds onbetaalbaar is voor de meeste mensen. Het grootste deel van de subsidie gaat nu naar bedrijven en hogere inkomens. Dat willen wij omdraaien naar mensen met een laag en gemiddeld inkomen. Niet door lukraak met subsidies te strooien. Maar door te kijken naar wijken met mensen die het nu niet kunnen betalen. Die last hebben van schimmel en vocht door achterstallig onderhoud. Daar valt enorm veel klimaatwinst te halen. En met een duurzaam huis gaan ze er ook financieel op vooruit door een lagere energierekening. Het is dus een oplossing voor iedereen waarmee we de energiearmoede tegen kunnen gaan. Welke warmtebron je dan kiest zal verschillen. Soms kies je voor de warmtepomp, soms voor hybride, en dan weer voor een warmtenet. Dat hangt van de omstandigheden af.”

Hybride pomp

De hybride warmtepomp wordt als de juiste tussenoplossing genoemd nu het stroomnet nog niet zwaar genoeg is voor massale inzet van ‘all electric’ warmtepompen. Bovendien kan die in een later stadium misschien wel draaien op groene waterstof. Kunnen we daarop inzetten? Sandra Beckerman (SP)  vindt van wel. “Het aantal woningen dat nu van het gas is, is nog heel klein. Dit zou veel sneller gaan waardoor je meer bespaart. Daarnaast denk ik dat het reëler is om hierop in te zetten.”

Ook Agnes Mulder (CDA) is er enthousiast over: “Absoluut. Wij willen een stimuleringsprogramma voor de introductie van hybride cv-ketels. Die focus hebben we al jaren. Het lijkt een blinde vlek terwijl er heel veel mee bespaard kan worden.” Toch maakt ze een kanttekening. “We weten niet of we daarna meteen over kunnen op waterstof. Wiebes heeft eerder al aangegeven dat we er niet op moeten rekenen dat het voor 2040 klaar is voor gebruik. Het is echt nog de vraag wat technisch mogelijk is en met welke snelheid dat gaat. Het is uiteindelijk in ieder geval aan de woningeigenaar waar die op over wil stappen. Misschien is een wijkwarmtepomp in de buurt wel wat, als je bijvoorbeeld een klein huis hebt. Het doel is in ieder geval dat we zoveel mogelijk CO2 besparen.”

Tom van der Lee (GroenLinks)  ziet er niks in. “Het lijkt me heel onverstandig om op groene waterstof te rekenen. Dat kunnen we beter voor de industrie inzetten. Op zich is hybride prima hoor. Maar daarna moet je wel nóg een keer een stap zetten.”

Ook Matthijs Sienot (D66) is minder enthousiast. “Ik spuug er niet op. Maar als je het na isolatie af kunt met een warmtepomp zie ik dat liever. Toch kan je hybride niet uitsluiten. Voor sommige huizen is de warmtepomp te duur en onhaalbaar.” Sienot wijst er nog op dat je ook de ontwikkelingen van de warmtepomp niet moet vergeten. “Het is niet dat innovatie van all electric stilstaat. En dat moeten we ook blijven aanjagen. Want het kan niet zo zijn dat zo’n tussenoplossing als de hybridepomp de belangrijkste wordt.”

Behoud gasnet

Maar moeten we dan wel of niet het gasnetwerk dat we nu hebben behouden voor groene waterstof en groen gas? Geen van de partijen die we spraken is hier op tegen. Maar de mate van enthousiasme verschilt.

Van Agnes Mulder (CDA) hoeft niet het gehele netwerk behouden te blijven. “Je moet goed kijken welke delen je behoudt en een goede investeringsanalyse maken.” Wat de partij betreft krijgt de gemeente daarin de regie. Joris Thijssen (PvdA) vindt het heel interessant. “Maar nu zeggen dat iedereen straks aan de groene waterstof moet is geen slimme oplossing.”

Mark Harbers (VVD) noemt Nederland wat gasnetwerk betreft het meest unieke land in de wereld. “Het is vaak ook dubbel gelegd. Dan kun je er ook aan denken om een van de leidingen om te zetten naar gebruik voor waterstof.” De hybridepomp vindt hij in ieder geval wel zo praktisch. “Want je kunt zo snel en op grote schaal aan de slag. Het verschilt nogal of een installateur twee dagen bezig is, of twee uur om de ketel om te bouwen.”

D66 gaat zelfs een stapje verder. Zo stelt de partij in hun programma een wet te willen wijzigen zodat ongebruikte aardgasleidingen niet meer hoeven te worden verwijderd. Ook willen ze het leidingennetwerk uitbreiden naar Vlaanderen en het Ruhrgebied, zodat waterstof kan worden geëxporteerd. “Het is fantastisch als we daarin een spilpositie kunnen bemachtigen en kunnen verdienen aan schone gassen.”

Warmtenetten

Alle zes de partijen zijn ook voor de inzet van warmtenetten. Maar over hoe dat precies zal werken wat aanleg en prijs voor de consument betreft verschillen ze van mening.

Zo vindt Tom van der Lee (GroenLinks) dat een warmtenet op meerdere bronnen moet kunnen worden aangesloten. “En dan het liefst op hernieuwbare, want nu gebruiken ze vooral fossiele bronnen.” Agnes Mulder (CDA) wil ook graag dat er een mix mogelijk is, en ziet in geothermie een goede optie. Joris Thijssen (PvdA) vindt vooral het gebruik van restwarmte belangrijk. “We willen voor bedrijven een heffing invoeren op restwarmte die niet wordt ingezet om te verwarmen.”

Wat hem betreft worden de netten van hun warmte voorzien door een soort nutsbedrijven. “Je moet niet eindeloos privatiseren. De burger wil vertrouwen kunnen hebben in die bedrijven. De overheid is ervoor om ze in toom te houden.” Sandra Beckerman (SP) vindt dat het publieke bedrijven moeten worden  waarin de huishoudens meer zeggenschap hebben. “Of ze het dan niet druk krijgen? Tja, mensen vinden nu dat ze te weinig te zeggen hebben.”

Tom van der Lee (GroenLinks) : “Ik denk dat we er eerst voor moeten zorgen dat er een markt ontstaat door bijvoorbeeld te kijken naar welke garanties we als overheid kunnen afgeven. Want nu zijn de risico’s voor private partijen te groot. Je moet natuurlijk wel oppassen want een warmtenet heeft kenmerken van een monopolypositie. Je moet dus scherp toezicht houden op de prijsvorming. Maar helemaal publiek maken geeft weinig impulsen voor innovatie en kostenreductie. Bovendien hebben we de kennis van de commerciële partijen nodig.”

In het programma van de VVD staat te lezen dat ze gaan voor verlaging van de prijs door de energie voor bepaalde tijd te vergunnen via een aanbesteding. Het maximumtarief dat warmteleveranciers mogen vragen bestaat dan uit de daadwerkelijke kosten plus een redelijk rendement.

D66 is ook voor aanbesteding voor een bepaalde periode. Maar Matthijs Sienot (D66) vindt dat bewoners ook mee moeten kunnen bieden. “Juist bij die kleinere initiatieven bestaat heel veel enthousiasme.” Bovendien vindt de partij dat mensen zelf moeten kunnen kiezen of ze een aansluiting op het warmtenet willen of niet.

Voor dit artikel benaderden wij de zeven grootste politieke partijen in de peilingen voor een interview. De PVV ging niet in op ons verzoek.