Ondanks dat de scenario’s van Dutch New Energy Research (DNE Research) in het Nationaal Warmtepomp Trendrapport 2024 bevestigen dat isolatiestappen leiden tot een lagere aardgasvraag, is het effect van warmtepompen in 2030 nog groter. Het toenemende aantal warmtepompen heeft ook duidelijke gevolgen voor de elektriciteitsvraag van woningen. Deze stijgt in de meeste wijken met 10 tot 50 procent.

In de scenariostudie van DNE Research zetten 2,5 miljoen woningen energielabelstappen door te isoleren. Dit leidt echter tot een warmtevraagreductie van slechts 2 procent in 2030. De warmtevraagreductie van specifiek deze 2,5 miljoen woningen is slechts 6,3 procent.

Meetdata laat zien dat de warmtevraag van woningen met energielabel E, F en G in de praktijk maar beperkt verschilt. Dit komt waarschijnlijk door een gedragseffect. Bij betere isolatie kan men eerder geneigd zijn om tot een hogere temperatuur te verwarmen. De warmtevraagreductie is berekend op basis van die meetdata.

De vraag naar aardgas daalt veel sneller dan de functionele warmtevraag. Afhankelijk van het scenario is de reductie van de aardgasvraag 17,5 tot 26,7 procent. Alleen de effecten van isolatie en warmtepompen zijn meegenomen in dit onderzoek. De verdere uitrol en verduurzaming van warmtenetten heeft een additioneel effect.

Warmtepompen gebruiken geen aardgas, maar hebben wel elektriciteit nodig. Toch laat de onderstaande figuur zien dat er relatief weinig elektriciteit nodig is om toch aan de warmtevraag te voldoen. Dat komt doordat warmtepompen een groot deel van de warmte uit de omgeving onttrekken.

In de ‘all-electric scenario’s’ (scenario 1 en 3) is er slechts 1 petajoule elektriciteit nodig om 3,5 petajoule aardgas te vervangen. In de hybride scenario’s’ (scenario 2 en 4) is dat slechts 1 petajoule elektriciteit voor elke 4 petajoule aardgas.

Omdat de cv-ketel bijspringt bij erg koud weer ligt de gemiddelde efficiëntie (coefficient of performance) bij een hybride warmtepomp wat hoger. Dat betekent echter ook dat een deel van de warmtevraag wordt ingevuld met aardgas, waardoor de reductie van de aardgasvraag minder is in de hybride scenario’s.

In 2022 werd ongeveer 5 procent van het elektriciteitsverbruik van woningen ingezet voor verwarmen. Naarmate meer warmtepompen in gebruik worden genomen, stijgt dat getal snel. Dat betekent een grote uitdaging voor de netbeheerders.

In de all-electric scenario’s (linker grafiek) stijgt de elektriciteitsvraag van woningen met 30 procent of meer ten opzichte van 2022 in 62 procent van alle wijken. In de hybride scenario’s (rechter grafiek) is dat slechts het geval in 11 procent van alle wijken. Bovendien zijn de pieken in de elektriciteitsvraag significant lager in de hybride scenario’s omdat meer cv-ketels de warmtepompen juist ondersteunen bij erg koude weersomstandigheden.

In de bovenstaande analyse is alleen het effect van individuele warmtepompen meegenomen. Andere factoren zoals collectieve warmtesystemen, elektrische voertuigen, efficiëntere apparaten en gedragsveranderingen zijn buiten beschouwing gelaten.