“De uitdaging die het oplossen van netcongestie biedt, zit hem niet in de techniek.” Met deze woorden gaat het interview met Wim Boerendans en Mark van der Velden, respectievelijk CEO en CTO bij Econtro, van start. Beide heren zijn van mening dat, met een klein beetje moeite, alles technisch gezien mogelijk is op het gebied van het slim aansturen van woningen en bedrijven. Waar het echter aan schort, is een raamwerk met duidelijke afspraken over wie welke rol moet vervullen en wat de bijkomende voordelen hiervan zijn. Boerendans en Van der Velden delen de visie van Econtro voor het energiesysteem van de toekomst.

Om netcongestie te kunnen oplossen, zullen Home Energy Management Systems (HEMS) een belangrijke rol gaan spelen, denken Boerendans en Van der Velden. “Het is niet per se dé oplossing voor de energietransitie, maar dit is wat we nu kunnen doen”, stelt Van der Velden.

Hij gaat verder: “Het allergrootste probleem dat momenteel speelt als het gaat om progressie, is dat degene die het probleem oplost ook de rekening betaalt. En dat is een groot probleem, want een energieleverancier kan helpen om een probleem op te lossen, maar tegelijkertijd kan een netbeheerder dat ook. Daarom is het probleem minder geld waard voor een netbeheerder en andersom. Dus die twee bijten elkaar enorm.” Als een energieleveranciers gaat investeren in het oplossen van de netcongestie hoeft de netbeheerder het namelijk niet meer te doen en andersom. De derde acteur in de driehoeksverhouding, legt Van der Velde uit, is de consument. Als deze ervoor kiest om zelf te investeren, is de netbeheerder blij, maar zal de consument zelf de volledige rekening moeten dragen.

Een HEMS gecombineerd met een VPP
Econtro is daarom op zoek naar een manier om het voor alle belanghebbenden interessant te maken om bij te dragen aan het verminderen van netcongestie. Een HEMS gekoppeld aan een Virtual Power Plant (VPP) kan hiervoor een oplossing bieden. Door een kastje te plaatsen in de woning dat alle assets, zoals de warmtepomp, de thuisbatterij, de laadpaal en de zonnepanelen, aanstuurt, kan er op gewenste momenten een signaal worden gegeven om elektriciteitsverbruik of teruglevering te dimmen. Zo moet de druk op het elektriciteitsnet afnemen.

Hier moet wel tegenover staan dat het comfort van het huishouden niet afneemt. Boerendans stelt: “De bewoner moet niet worden benadeeld. De bewoner moet altijd regie en autonomie behouden over de assets. Want je hoort natuurlijk van: ‘ja, straks gaat de netbeheerder bepalen wanneer de warmtepomp aan en uit gaat’. Technisch zou dat kunnen, maar bij ons is er alles aan gelegen om dat stukje richting die bewoners te faciliteren. Hij zit zelf aan de knoppen.”

Het is dan ook aan de bewoner om aan te geven op welke momenten en in welke mate elektrische apparaten beschikbaar zijn voor sturing. “Ook moet het mogelijk zijn voor een bewoner om aan te geven dat hij tijdens piekmomenten toch zijn auto wil opladen als hij bijvoorbeeld een belangrijke afspraak heeft in de avond”, legt Boerendans verder uit.

De overkoepelende aansturing van de HEMS moet worden gedaan door een VPP. Volgens Boerendans is een VPP “een beetje een verzamelterm”. In het geval van Econtro gaat de VPP het signaal van de netbeheerder en de energieleveranciers verwerken om het elektriciteitsverbruik in een bepaalde wijk af te schalen. “Juist door die te ”overlappen” kan er een verdienmodel worden ingericht waardoor beide voordeel ondervinden van de investering van een HEMS”, stelt Van der Velen. De VPP heeft inzicht in welke huizen welke elektriciteitsverbruikers beschikbaar hebben gesteld die het op dat moment mag afschalen.

Voor iedereen een voordeel
Daarnaast moet er een beloning voor de bewoners tegenover staan. Econtro onderzoekt daarom wat de juiste beloning kan zijn voor de consument. Vanuit Econtro alleen zal dat niet gaan lukken. Daarom is het bedrijf in gesprek met energieleveranciers, netbeheerders en installateurs om de voordelen voor elke partij in kaart te brengen en een goede propositie te bewerkstelligen waardoor iedereen baat heeft bij de oplossing.

Het is volgens Van der Velden zeer haalbaar om met behulp van hun voorstel de netcongestie in een wijk te verlichten. Van der Velden: “Op een laagspanningslus zitten gemiddeld 200-250 woningen, als we op 25-30 procent daarvaan aanstuurbare assets hebben, heb je misschien voor die laagspanningslussen een congestieprobleem opgelost. Dus dan hoef je eigenlijk maar een kwart tot een derde mee te hebben op zo'n hele lus. Dat is natuurlijk veel haalbaarder dan dat je zegt: we willen minstens 80 procent. Dat hoeft dus helemaal niet.”

Om deze strategie in de praktijk te brengen, doet Econtro nog onderzoek naar de tarieven en de structurering van de implementatie van een EMS en de VPP. “Energieleveranciers en netbeheerders krijgen beter inzicht in tarifering, kosten en verdiensten, en hoe ze die kunnen inschatten en optimaliseren. Dit kan leiden tot nieuwe producten van netbeheerders en energieleveranciers. Bovendien leren wij beter hoe stuursignalen werken, hoe betrouwbaar ze zijn en wat ze betekenen voor de gebruiker. Zo kunnen we ook beter acteren op bestaande stuursignalen en begrijpen we hoe bewoners ermee omgaan”, concludeert Van der Velden.