De Eusebiuskerk in Arnhem wordt de eerste kerk ter wereld die zich gaat verwarmen met waterstofgas, kopte de Gelderlander. Dat klinkt als een eervolle primeur, maar hoe haalbaar, betaalbaar en veilig is dat?

Iedereen mag natuurlijk vinden wat hij vindt over de toepassing van waterstof in de gebouwde omgeving, maar zonder experimenten leren we ook niets. Een bekende uitdrukking is nog altijd: Iedereen dacht dat het niet kon, totdat er iemand was die dat niet wist.

Slag om Arnhem
De geschiedenis van de Eusebiuskerk telt maar liefst twaalf eeuwen. Tijdens de Slag om Arnhem stond de kerk middenin de vuurlinie en brandde vrijwel volledig uit. Tot overmaat van ramp scheurde een helft van de toren los en stortte op het gehavende schip van de kerk toen in 1945 de Rijnbrug werd opgeblazen. Tijdens een ingrijpende restauratie (1947 tot 1964) is de kerk grotendeels opnieuw gebouwd.

Het monument is ingericht als museum met een grote tentoonstelling over de geschiedenis van het monument. Maar liefst 360 dagen per jaar kun je er terecht dankzij vele vrijwilligers. Van de grafkelders tot de toren met glazen balkons waar je een waanzinnig uitzicht over de stad hebt.

Vloerverwarming en stadswarmte
Heleen Nusman van de kerk legt uit: “In 2019 werd de tienjarige restauratie van de kerk afgerond en destijds zijn de eerste duurzame keuzes al gemaakt. Zo is er vloerverwarming aangelegd die wordt verwarmd met stadswarmte. Maar dat is in koudere maanden niet voldoende. Momenteel hangen er nog 33 heaters op aardgas. We willen nu verwarmingssystemen van Schwank ophangen die voor de volle 100 procent op waterstof draaien.”

HAN-studenten onderzoeken
Maar dit is wel een lange termijn project. Het is niet zo dat de hele kerk meteen wordt volgehangen met deze waterstofheaters. Studenten van de HAN University of Applied Sciences gaan onderzoeken hoe de kerk het beste met waterstof verwarmd kan worden. Zo is de ‘Eus’ een Living Lab om de verduurzaming van monumenten te onderzoeken. Want de akoestiek moet behouden blijven en de zeven meter lange heaters moeten zo hangen dat ze functioneel zijn, maar niet te opvallend. En uiteraard is veiligheid een belangrijk deel van het onderzoek.

Waterstofberging
Het project wordt stapsgewijs aangepakt zodat men goed kan zien, ervaren en leren van het project. De eerste stap zal zijn dat er een waterstofberging buiten de kerk wordt gemaakt. Hier kunnen de waterstofbundels (cilinders) worden gevuld die de heaters zullen voeden. De eerste heater zal waarschijnlijk dit najaar op waterstof kunnen draaien. Daarna moet het onderzoek van de studenten uitwijzen waar, welke en hoeveel heaters moeten worden geplaatst om de boel behaaglijk te krijgen.  

En hoe zit het met de veiligheid?
We willen natuurlijk dat dergelijk icoon voor de toekomst behouden blijft. Hoe zit het met de veiligheid? Hiervoor geeft het bedrijf Hymatters advies. Zij ontwikkelen en realiseren duurzame oplossingen met waterstof. Ook de veiligheidsregio kijkt hier mee. Tevens zullen er sensoren worden opgehangen, die bij het zeldzame geval van een lekkage zorgen voor een toevoerstop.

Waarom de keuze voor waterstof?
Nusman: “Aan deze bewuste keuze is een lang en weloverwogen proces voorafgegaan. Hierin zijn gewone infraroodheaters ook ter sprake gekomen. In deze vergelijking is geconcludeerd dat warmtecomfort met waterstof sneller bereikt wordt. Daar komt bij dat bij elektrische infraroodverwarming een zwaardere elektrische aansluiting nodig is op een energienet dat, zeker in de winter, al zwaar belast wordt.”

“Op het moment dat deze overwegingen voor besluit zijn onderzocht, waren de vaste kosten voor infraroodverwarming substantieel hoger dan waterstof. Verder hebben we onderzocht of het technisch uitvoerbaar, veilig is en bouwfysisch verantwoord is. In dit transitieproces vervult de Eusebius een pioniersrol die de route voor andere monumenten verkent. Mocht het een te dure oplossing blijken dan kijken we na stap één verder.”