Op dinsdag 6 april vond de webinar ‘Slim samenwerken in de ondergrond’ van Netbeheer Nederland plaats. Dat de transitie bovengronds de huizen langzaamaan betreed is inmiddels welbekend. Maar met name ondergronds weet men nog niet helemaal waar de benodigden voor een aardgasvrije woning intrek kunnen nemen.

Het is een heikel punt. Verscheidene partijen moeten samenwerken om te garanderen dat de bodem efficiënt wordt benut en geen leiding elkaar in de weg ligt. Deelnemers zijn het erover eens dat 2021 het jaar van de warmtetransitie wordt. Veel gemeenten doen zelf al onderzoek en kijken hierbij ook specifiek naar de impact op de ondergrond.

Poreus

Jan Pogiscus, netwerkarchitect bij HVC Warmte, stelt dat er vaak wordt uitgeweken naar de rand van de weg, omdat de stoep veelal benut wordt voor ander transport. “Er wordt zo dicht mogelijk op het oppervlak gewerkt, zodat aansluiting makkelijker gaat.” Wat de komst van warmtenetten belemmerd, is dat ieder ander transportprogramma dezelfde ruimte wil en nodig heeft. “Waterleidingen liggen bijvoorbeeld overal al en zijn erg poreus. Er moet nauw samengewerkt worden met de partijen achter gas, water en elektra.”

In principe moeten we gister gestart zijn, stellen sprekers. Pogiscus: “De aanlooptijd is fors. Het plannen voor er kan worden gestart neemt al zo’n 3 tot 5 jaar in beslag.” Ook zou een ondergrond coördinator niet misstaan.

Overlast

De beste startwijk wordt op basis van verscheidene factoren bepaald. Het kan zijn dat een wijk ideaal is voor het project, maar bijvoorbeeld recentelijk een verbouwing heeft doorgemaakt en daardoor wordt uitgesteld. Met het oog op overlast voor omwonenden is planning dan ook belangrijk. Dick van Male, gebiedsregisseur Amsterdam bij Liander: “Ik weet als geen ander hoe vervelend het is als je straat net weer af is gemaakt om vervolgens voor een ander doel weer open te worden gegooid.” Alles in een keer doen? Ook dat is geen optie. “Dan ligt de straat veel te lang open.”

Netwerk moet verzwaard

In ‘t Ven is momenteel een all-electric project bezig. Dit brengt een aantal obstakels aan het licht. “Ons gasnet is vermaasd. Het bedient iedereen.” Het net blijft ook liggen stelt Van Maalen. “Het kan zomaar zijn dat we er later nog wat mee blijken te kunnen.”

Het verzwaren van het netwerk is een ‘moetje’. “Je kan alle stroom niet opvangen met eigen opwek. Er is niet alleen maar extra stroom nodig om te kunnen koken, maar ook om bij te verwarmen. Je wil voorkomen dat een piek een probleem vormt.”

Onderzoek effecten

Alle nieuwe leidingen ondergrond hebben natuurlijk ook invloed op de bodem en alles wat daar groeit en leeft. “Het effect van de verwarming van de ondergrond wordt momenteel gemeten en onderzocht. Er zijn een aantal opvallende dingen: asfalt kan verwarming verergeren, en leidingen die te dicht op elkaar liggen kunnen ook weer invloed op elkaar uitoefenen.” Het is dan ook niet onoverkomelijk dat onderzoek tot een norm zal leiden, stelt Pogiscus. “Er moet uiteindelijk een bepaalde afstand worden gehouden.”

De gouden tip? Samenwerken. Uiteindelijk moeten we richting gemeentelijk of stedelijk programmeren gaan. Ook moet er vroeg gestart worden. “We moeten straks met een hele hoop gemeenten rond de tafel, dat kan niet niet allemaal tegelijk”, sluit Pogiscus af.