De parlementaire enquêtecommissie Groningse gaswinning heeft zijn rapport Groningers boven gas gepresenteerd en waar de titel pleit voor verandering, zijn de belangen van de Groningers altijd ondergeschikt geweest aan de economische belangen van de gaswinning, en dat zijn ze volgens de commissie nog altijd. Alle betrokken partijen krijgen forse kritiek van de commissie voor hun handelen. De commissie vindt dat Nederland een ereschuld heeft aan de Groningers.

Het Groningse gas leverde de Nederlandse overheid en de NAM, de joint venture van Shell en ExxonMobil die het gas won, dusdanig veel winst op dat zij nauwelijks oog hebben gehad voor de risico’s voor de mensen in Groningen. De signalen die zij hierover kregen hebben zij stelselmatig genegeerd en dat is volgens de commissie alle bestuurders aan te rekenen. Van de topambtenaren tot de ministers en van minister-president Mark Rutte tot en met de NAM.

In 2012 was de zwaarste aardbeving met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter bij Huizinge, de commissie noemt dit een belangrijk kantelpunt. Hoewel er dan al ruim zeshonderd aardbevingen zijn geweest in de provincie Groningen, adviseert de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen dan om de gaswinning zo snel mogelijk zo ver mogelijk terug te brengen. Dat advies werd genegeerd.

“Zowel de Staat als de oliemaatschappijen benadrukken het belang van de Groningse gaswinning voor de leveringszekerheid. Zij presenteren de leveringszekerheid als vaststaand gegeven, terwijl dit met actief beleid is te beïnvloeden. De commissie vindt het zeer kwalijk dat leveringszekerheid als rookgordijn gebruikt is”, zo schrijft de commissie.

Pas wanneer het Openbaar Ministerie onder druk van de rechter moet onderzoeken of de NAM strafrechtelijk kan worden vervolgd, veranderde er pas echt iets. Volgens de commissie is dit het “echte kantelpunt”. Dan zijn het kabinet, Shell en ExxonMobil ook eindelijk bereid om de gaswinning af te bouwen.

“De Groningers hadden altijd gelijk over de gevolgen van de gaswinning. Groningers zijn genegeerd en geld heeft altijd voorop gestaan. Erkennen van het leed dat hen is aangedaan, is vandaag het belangrijkste”, stelt de huidige staatssecretaris van Mijnbouw Hans Vijlbrief.

De commissie doet ook elf aanbevelingen voor na de spijtbetuigingen. De belangrijkste is dat de Nederlandse overheid, Shell en ExxonMobil een ereschuld hebben aan de Groningers en daarom de schadeafhandeling voor bewoners “milder, makkelijker en menselijker” moeten maken. Daarbij is snel duidelijkheid en toekomstperspectief voor de regio noodzakelijk.