In de Atlantische oceaan is een gigantische warmtepomp in werking: Atlantische meridionale omwentelingscirculatie (AMOC). Net als de warmtepomp die je huis verwarmt haalt dit systeem warmte uit de omgeving en geeft het ergens anders af. Het systeem bepaald al eeuwen lang het klimaat op aarde, maar lijkt nu te verzwakken.

De stroming vervoert warm water vanaf de evenaar naar noordelijke delen van de Atlantische oceaan. In West-Europa wordt warmte afgegeven aan de atmosfeer, waardoor er koud water overblijft het West-Europese klimaat een beetje opwarmt.

Het zwaardere koude water zakt tot grote diepte en reist via Antarctica terug naar de golf van Mexico. Het systeem transporteert 20 miljoen kubieke water per seconde. Maar het systeem lijkt sinds 1950 zo’n 15 procent langzamer te stromen. Nieuw onderzoek bevestigd deze resultaten: de AMOC is nog nooit zo zwak geweest als nu.

“De onderzoeksresultaten suggereren dat de AMOC tot het eind van de negentiende eeuw vrij stabiel was,” vertelt onderzoeker Stefan Rahmstorf. “Tegen het einde van de kleine ijstijd, zo rond 1850, begonnen de oceaanstromingen te verzwakken en een tweede, veel drastischere verzwakking volgde halverwege de twintigste eeuw.”

Oorzaak en gevolg
Onderzoekers zijn van mening dat de opwarming van de aarde de oorzaak is van het verzwakken. Klimaatmodellen voorspellen dat in 2100 de AMOC tot wel 45 procent langzamer kan gaan stromen, wanneer er geen actie wordt ondernomen.

Er zijn verschillende ideeën over mogelijke gevolgen van de verzwakte AMOC. Studies suggereren bijvoorbeeld dat er extreme winterstormen in Europa kunnen ontstaan wanneer de warme golfstroom ons niet meer bereikt.