Als je met de auto (elektrisch natuurlijk) langs de grens Nederland rondrijdt, is dat zo’n 800 kilometer. Met de fiets volg je de grens preciezer en is je reis zo’n 300 kilometer langer. Wandelend de grens volgen is het meest nauwkeurig en dan is dat bijna 1.500 kilometer. De boodschap is: hoe nauwkeuriger je kijkt, hoe omvangrijker het blijkt. Dit gaat op voor alles, dus ook voor warmtepompen. Laat me dat uitleggen.

Het is nu 2023, het jaar dat het Energieakkoord van 2013 formeel eindigt. Bijna niemand heeft het er meer over. In dat akkoord werd de warmtepomp, na een eensgezinde lobby door de toen nog jonge branche, beleidsmatig geduid als duurzaam alternatief voor gasgestookte stadsverwarming en cv-ketels.

Het marktvolume was in dat jaar zo’n 7.500 warmtepompen, vergelijk dat met de toenmalige vervangingsmarkt van cv-ketels van ongeveer 400.000. Twee derde van de kleine warmtepompen in woningen had (buiten)lucht als bron, de grote in de utiliteit vooral bodemenergie. Pas met de ISDE-regeling in 2016 ging de markt los. Het ‘800 kilometer met de auto’-scenario werd een feit, dé warmtepomp kwam eraan!

Jaren van grote veranderingen
Ook de eerste alliantie van Vereniging Warmtepompen, met Bodemenergie Nederland, werd een feit. Er kwamen meer nuances bínnen de bouw- en renovatieketen en daarmee startte de lobby over welke bron, welk type warmtepomp en welk afgiftesysteem beter was. Een uitstekende beweging die past bij mijn persoonlijke missie om bij te dragen aan de juiste techniek op het juiste moment in het juiste gebouw.

Voor de verschillende configuraties werd de energieprestatie voor het Energielabel vastgelegd. Omgevingsregulering voor bodembron-boringen was er al en die voor buitenunit-geluid kwam daar bij.

Inmiddels spreken we 2019 met een nieuw (Klimaat) akkoord. Het loslaten van de wijkaanpak, COVID-19 en een energieprijzencrisis duwden met jarenlange ‘double digit’-groei door naar zo’n 110.000 warmtepompen in de woningbouw in 2022. Met ruim 20.000 hybrides kwam in dat jaar de bestaande bouw ook op gang. De tweede alliantie met de voormalige gasketelbranche, nu onder de vlag van de NVI, was inmiddels ook een feit. We waren overgegaan op het 1.100 kilometer fietsen scenario.

Er werd steeds nauwkeuriger gekeken. Natuurlijke en synthetische koudemiddelen, hybride en all-electric warmtepompen, ventilatie- en buitenlucht, split units en monoblocks, gesloten en open bodembronnen, collectieve en individuele systemen, Europese en Nederlandse normen. Nieuwe bronnen kwamen op, zoals aquathermie.

Ook PVT werd geïntroduceerd, met de derde strategische alliantie van Vereniging Warmtepompen met Holland Solar op de rol. De keuze is reuze. De verschillende boodschappen vanuit de branche ook. We zijn dus as we speak bezig met die wandeling van 1.500 kilometer.

Het gezegde luidt ‘alleen ga je harder, samen kom je verder’. Na jaren van verfijning is het volgens mij tijd om weer branchebreed de actuele grote uitdagingen te slechten. Zorgen dat beslissers hun opties kennen, oftewel: welke warmtepomp past waar en waarom? De installatiebranche helpen haar capaciteit verder te verhogen. En, wellicht de grootste uitdaging, bijdragen aan slimme flexibiliteit voor efficiënt gebruik van een nog jaren krap elektriciteitsnet.

Laten we helpen dat er voldoende duurzaam opgewekte elektriciteit is en dat die, juist in de koude en donkere seizoenen, goed bij de warmtepompen kan komen. En dan kwam ook de vraag om een goede milieuprestatie en circulariteit inmiddels op.

En nu?
Voor Vereniging Warmtepompen is élke warmtepomp ons even lief. Maar met een gefragmenteerd debat en lobby lopen we het risico dat onze branche gaatjes dichtloopt in plaats van haar optimale rol te spelen in ‘de beste oplossing op de juiste plaats en tijd’. Volgens mij moeten we terug op ‘de fiets’.

En wel samen, met de héle branche. Een multi-tandem misschien? Als iedereen meetrapt gaan we én hard, én vér. Trapt iemand niet mee dan komen we allemaal nog wel ver maar wat minder snel. Gaat iemand aan de rem hangen, afijn u voelt waar ik heen wil. Het Nationaal Warmtepomp Trendrapport 2024 beschrijft waar we op voort kunnen bouwen.

En in een tijd van bestaansonzekerheid en waarin de roep om vrede steeds luider wordt overstemd door wapengekletter, is ook dat weer relatief. Soms wordt iets juist kleiner als je nauwkeuriger gaat kijken. Laat dat ons echter juist inspireren om wél door te pakken!