Honderden woningen in Amsterdam-Noord gaan verwarmd worden met rioolwater

09.09.2025 Sjoerd Rispens

Ruim 607 sociale huurwoningen, verdeeld over twee flats, in Amsterdam-Noord gaan verwarmd worden door middel van riothermie. Met deze methode wordt rioolwater gebruikt om gebouwen, huizen en hele buurten te verwarmen. De gemeente Amsterdam, woonstichting Lieven de Key, Waternet en energiebedrijf Firan ondertekenden hiervoor onlangs alle overeenkomsten. Dit volgt na een meerjarig traject, waarin sterk op bewonersparticipatie is ingezet. De werkzaamheden starten binnenkort, waarna de overstap in 2026 moet zijn afgerond.

“Riothermie is een heel interessant concept, het grootste doel wat we met dit project hadden was om woningen van het gas te halen”, zegt Jeroen Rademaker, projectontwikkelaar bij Lieven de Key. “We zijn heel blij dat dit met riothermie mogelijk is. Afgelopen zomer kregen we het definitieve groene licht. Het is voor het eerst dat bestaande huizen in Amsterdam op deze manier verwarmd gaan worden.”

Hoe gaat het in Amsterdam in zijn werk? Riothermie gebruikt warmte uit afvalwater uit het riool. Dat water is vaak 10 tot 25 graden Celcius, meestal ligt de temperatuur op 15 graden. [gd1] Een warmtewisselaar haalt de warmte uit het rioolwater. Daarna verhogen warmtepompen de temperatuur, zodat het water warm genoeg is voor de verwarming en voor warm kraanwater. Zo kunnen de woningen duurzaam en zonder aardgas verwarmd worden.

Waternet bouwt de warmtewisselaar in het riool. Firan, onderdeel van netbeheerder Alliander, legt de leidingen aan en zorgt voor het beheer en de levering van de warmte. Lieven de Key maakt de woningen klaar voor aansluiting, bijvoorbeeld met warmtepompen. En de gemeente stelt de warmte uit het riool beschikbaar, verstrekt vergunningen en betaalt mee met subsidies.

“Heel precies gaat het om 128 appartementen waar senioren wonen en 497 studentenstudio’s van verschillende grootte”, licht Rademaker verder toe. “Het zijn woningen uit de jaren zeventig, waarvan er heel veel zijn in Nederland. Iets waar we nu aan denken is om de installatie op bepaalde momenten uit te zetten, op basis van het gedrag van de bewoners. Senioren koken bijvoorbeeld om zes uur ’s avonds, studenten doen dat later.”

Innovatie in het rioolwater

“We hebben ruim een jaar bij de twee flats rondgelopen om de bewoners over het plan te informeren en ook om een vertrouwensband te creëren”, vertelt Rademaker. “Ruim 78 procent van de bewoners heeft voor het plan gestemd, ruim meer dan de benodigde 70 procent. Mensen waren heel bereidwillig om met dit plan mee te gaan. Het moeilijkste was om mensen te bereiken. Bewonersavonden hebben daar goed bij geholpen. Een van de vorige voorzitters van de bewonerscommissie heeft toen de microfoon gegrepen en gezegd dat ze gek zouden zijn als ze het niet zouden doen. Die man was 86 en had zich helemaal ingelezen. Dat was mooi om te zien.”

“Het innovatieve van dit project zit hem in het rioolwater”, zegt Rademaker. ”Er is natuurlijk altijd voldoende water aanwezig, maar je hebt niet de garantie dat het altijd op de juiste temperatuur is, zoals in de wintermaanden. Maar doordat we de temperatuur verhogen is dat verder nooit een probleem. Ik zeg vaak over dit project: het is niet super innovatief maar het schuurt er wel tegenaan.”

Betaalbaarheid is een belangrijk thema binnen de warmte- en energietransitie. Veel mensen willen wel verduurzamen maar niet als dat betekent dat de energierekening dan veel hoger is dan voorheen. Volgens Rademaker zijn de bewoners van de flats straks beter uit dan hiervoor. “Niet op het gebied van de warmtepomp, maar wel door de isolatie. Dit project draait namelijk niet alleen om riothermie. De woningen krijgen ook dakisolatie en HR++-glas. Daarnaast stappen bewoners over op elektrisch koken. Dat maakt het wonen niet alleen duurzamer, maar ook comfortabeler.”

Positieve reacties op het project

“We willen wel verder met riothermieprojecten maar we gaan het nu ook even rustig aan doen”, zegt Rademaker. “Je moet wel een lange adem hebben voor dergelijke projecten. Dit speelt in totaal al acht jaar. En als de bouw straks is afgerond gaan we eerst twee jaar analyseren hoe dit loopt. Dat wil de Rijksdienst voor Ondernemers (RVO) ook, dit project mede financieren. Technisch gezien weten we dat het werkt, maar er komen veel componenten bij kijken. Als we allemaal tevreden zijn kijken we verder.”

Wat betreft de reacties op het project zijn die vooral positief. Wethouder Pels (volkshuisvesting en duurzaamheid): “Riothermie is een veelbelovend alternatief voor aardgas. We hebben dit soort bronnen hard nodig om ervoor te zorgen dat we onze stad in de toekomst op een duurzame manier kunnen verwarmen.”

Rademaker is positief over de plannen die Lieven de Key voor de toekomst heeft. “We doen heel veel aan verduurzaming en het is ons doel om in 2030 zoveel mogelijk van onze huizen en panden naar een beter energielabel te krijgen. Ik heb er alle vertrouwen in dat dat gaat lukken.”