ISDE blijft belangrijk instrument voor de energietransitie
17.07.2025 Gijs de Koning
De Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE) is volgens onderzoek doeltreffend in het reduceren van CO2 uitstoot die wordt veroorzaak door het gebruik van fossiele brandstoffen bij de verwarming van gebouwen. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei is dan ook voornemens om de subsidie op gelijke voet door te zetten.
Het rapport van CE Delft onderzocht de doeltreffendheid van de ISDE door te kijken naar in welke mate kan worden verondersteld dat een maatregel tot stand is gekomen met behulp van de subsidie over de ISDE tussen 2019 en 2023. Hieruit blijkt dat 63 procent van de maatregelen zonder ISDE niet of pas later zou zijn uitgevoerd, terwijl 37 procent ook zonder subsidie zou zijn genomen.
Volgens CE Delft zijn er over de periode 2019 tot en met 2023 760.000 verduurzamingsmaatregelen gerealiseerd ter waarde van zo’n 3,6 miljard euro. 1,1 miljard euro hiervan werd gedekt door de ISDE. In totaal ging 53 procent hiervan naar warmtepompen en 36 procent naar isolatiemaatregelen (deze werden pas sinds 2021 ondersteund). In totaal zorgde dit voor een CO2-reductie van 663 kiloton.
Kennis van ISDE
Uit een enquête van de rijksoverheid blijkt dat tweederde van de huiseigenaren bekend is met verduurzamingssubsidies. De helft hiervan is ook bekend met de ISDE. Ongeveer 20 procent van de ondervraagde dacht dat er geen subsidiemogelijkheden zijn om verduurzaming te helpen bekostigen.
Dit correspondeert met de data van Dutch New Energy Research. Hieruit blijkt namelijk dat een groot deel van de warmtepompinstallaties wordt gerealiseerd zonder hulp van de ISDE.
Kosten CO2-reductie
CE Delft heeft ook gekeken naar hoeveel het de overheid kost om een ton CO2-reductie te realiseren via de ISDE. Bruto kwam dit uit op 94 euro per ton CO2. Als echter ook rekening gehouden wordt met het deel van de investeringen dat ongeacht de ISDE gemaakt ook zou worden, dan is dit op 147 euro.
Per techniek heeft het CE Delft dit ook doorberekend. Hieruit blijkt dat de meest efficiënte besteding van ISDE spouwmuur isolatie is met 73 euro per ton CO2-reductie. De all-electric warmtepomp kost zo’n 127 euro per ton CO2 en de hybride warmtepomp 209 euro per ton. De ISDE is hiermee, volgens de onderzoekers, ongeveer even doeltreffend als de SDE+(+) en een stuk doeltreffender dan de Duitse equivalente subsidie.
Aanbevelingen
CE Delft doet als aanbeveling aan het kabinet om door te gaan met het verstrekken van ISDE subsidie en de bekendheid van de subsidie zo veel mogelijk te vergroten. Daarnaast adviseert het onderzoeksbureau om te kijken naar de ontwikkelingen naar de vraag voor aansluitingen op het warmtenet en elektrische kookplaten. Verder zal ook de staffel in de gaten moeten worden gehouden. De staffel houdt in dat binnen de ISDE het mogelijk is om dubbel zo veel subsidie te krijgen als er een tweede energiebesparende maatregel binnen 24 maanden wordt getroffen (van 15 naar 30 procent subsidie).
Succes ISDE in 2025
In het eerste half jaar van 2025 werd er meer ISDE subsidie aangevraagd dan in de jaren ervoor. Opvallend hierbij is dat de groei voornamelijk komt door aanvragen voor subsidie voor isolatie. De hoeveelheid subsidie die werd aangevraagd voor warmtepompen nam juist af.
In het eerste half jaar van 2025 werd er 206,4 miljoen euro aan ISDE subsidie aangevraagd ten opzichte van 202,4 miljoen euro in het eerste half jaar van 2024. Hiervan werd het grootste gedeelte aangevraagd voor de subsidiëren van isolatie, namelijk 109,1 miljoen euro. Voor warmtepompen daalde het subsidiebedrag naar 96,4 miljoen ten opzichte van 107,7 miljoen in 2024.
De daling van de hoeveelheid aangevraagde subsidie kan te maken hebben met de veranderingen in de in de voorwaarden voor warmtepompen die de hoogte van de toegekende ISDE bepalen. In 2024 kregen warmtepompen met minder vermogen namelijk meer subsidie van de ISDE dan in 2025.
Het aantal subsidieaanvragen piekte dan ook in december van 2024. Toen werd er in een maand voor 68,4 miljoen euro aan ISDE aangevraagd, waar dit in de rest van de maanden het afgelopen jaar rond de 30 miljoen euro lag.
Zakelijke aanvragen
Binnen de ISDE is het ook mogelijk om zakelijk subsidie te krijgen voor energie-opwekkende maatregelen. De zakelijke markt deed voor 16,5 miljoen euro aan aanvragen. Het grootste gedeelte hiervan (15,7 miljoen euro) was voor de subsidiering van warmtepompen. De rest van de aanvragen waren voor de aanleg van zonneboilers (0,7 miljoen euro).
Isolatiemaatregelen
De meest populaire isolatiemaatregel voor particulieren binnen de ISDE is dakisolatie, hiervoor werden voor 32 miljoen euro aan aanvragen gedaan. Op de tweede plek stond triple glas met 25,7 miljoen euro aan aanvragen en daarna HR++ glas met 20 miljoen.
Triple glas zag ziet hiermee een grote groei in het aandeel aan budget ten opzichte van 2024, waarin over het hele jaar voor 29,8 miljoen aan aanvragen werd gedaan. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het verhogen van het subsidiebudget van triple glas van 131 euro per vierkante meter in 2024 naar 222 euro per vierkante meter in 2025.
Weinig veranderingen voor ISDE in 2026
Demissionair minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat er geen grote veranderingen worden gemaakt voor de ISDE voorwaarden in 2026. Wel wordt er gekeken naar het toevoegen van ventilatiemaatregelen.
Voor warmtepompen is de subsidie-intensiteit gemiddeld nu ongeveer 30 procent. Dit zal in 2026 op hetzelfde niveau blijven. Het totale budget is voor 2026 wel teruggeschroefd van 550 miljoen euro naar 511 miljoen euro.
Hermans stelt in de brief tevreden te zijn met de positieve resultaten van de evaluatie van CE Delft en dat het belang van duurzame verwarming en isolatie de komende jaren alleen nog maar verder toe zal nemen.
