In Nederland laten elk jaar duizenden woningeigenaren hun spouwmuren of daken isoleren. Dit zorgt voor minder uitstoot van CO2 én een lagere energierekening. Maar een veelvoorkomend probleem is dat daarbij regelmatig dieren worden gedood, zoals de gierzwaluw, huismus en de dwergvleermuis. De provincie Utrecht heeft hier in afstemming met isolatiespecialisten en gemeenten een oplossing voor ontwikkeld: natuurvriendelijk isoleren.

Bij deze nieuwe methode zorgen isolatiebedrijven dat er geen vogels of vleermuizen worden gedood. Bewoners weten van tevoren vaak niet dat er dieren in de spouwmuren zitten. Door natuurvriendelijk te werken, krijgen vogels of vleermuizen de kans om weg te vliegen vóórdat er wordt geïsoleerd. Deze methode werd onlangs toegelicht in het webinar (naam)

De dakranden worden door het isolatiebedrijf natuurvrij gemaakt. Dat houdt in dat de dakranden dicht worden gemaakt. Er wordt daarbij een flap geplaatst (een kleine opening in de dakrand), waar de dieren doorheen kunnen vliegen. Het isolatiebedrijf komt daarna nog een keer terug om de woning verder te isoleren. Het bedrijf bouwt dan nestkastjes, of andere verblijfplaatsen, voor de dieren die overblijven.

Deze worden zoveel mogelijk onzichtbaar in de spouw weggewerkt. De isolatiebedrijven maken ook de verplichte melding bij de provincie. De omgevingsvergunning die nodig is om te isoleren, wordt door de gemeente of provincie in een keer aan alle inwoners voorgelegd. Bewoners hoeven zelf verder niets te doen.

Knelpunten
Deze nieuwe manier moet de knelpunten die de afgelopen jaren aan het licht kwamen oplossen. Regina Koning, juridisch adviseur bij Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), somde de problemen van de afgelopen jaren op in het webinar. “In het Klimaatakkoord van 2019 werd een flinke isolatieopgave opgenomen, namelijk dat er voor 2030 1,5 miljoen koopwoningen moeten worden geïsoleerd.”

“Maar je mag dieren in spouwmuren wettelijk gezien niet verstoren”, gaat Koning verder. “Het gangbare onderzoek bestond uit een drietrapsraket. Een bewoner die zijn huis wilde isoleren moest een quickscan doen, gevolgd door een ecologisch onderzoek, om vervolgens een vergunning aan te vragen. Maar dat kost enorm veel tijd en energie. Er ontstond vorig jaar nog meer verwarring rond dit onderwerp door een uitspraak van de Raad van State.”

Koning: “In die uitspraak verspreide een isolatiebedrijf een folder over het onderzoek dat ze voor het isoleren zouden gaan doen. Ze gingen een spouwmuur installeren en dan nog een rondje om het huis lopen. De Raad van State (RvS) floot hen terug, omdat dat onderzoek niet voldoende was. Maar zij konden niet duidelijk zeggen wat er dan wel moest gebeuren.”

De natuurvriendelijke isolatiemethode maakt onderdeel uit van de zogeheten pre-SMP (soortenmanagementplan), die een oplossing biedt voor de jarenlange periode waarin er onderzoek plaatsvindt. Wendy van Poppel, coordinator biodiversiteit bij de gemeente Utrecht, vertelde hier meer over tijdens het webinar.

Versnelling
“Het reguliere soortenmanagementplan duurde in onze ogen veel te lang”, zegt ze. “Je moet dan alle panden binnen de gemeente onderzoeken en dat in kaart brengen. Maar dat duurt al gauw twee jaar. De pre-SMP, waar wij mee aan de slag gingen, versnelt het proces. Tijdens het onderzoek van de reguliere SMP kun je de pre aanvragen. Als dat is goedgekeurd kan je meteen natuurvriendelijk gaan isoleren. Er is verder geen individueel onderzoek nodig of een vergunningprocedure nodig.”

 “In Utrecht zijn vrijwel alle gemeente hiermee bezig”, gaat Van Poppel verder. “Isolatiebedrijven worden goed getraind om natuurvriendelijk te isoleren. Wij horen van hen nu ook de sterke wens om de natuurvriendelijke isolatiemethode landelijk in te zetten De provincie Friesland past het ook al toe.”

Het Duurzaam Bouwloket beraamt dat de extra kosten voor het natuurvrij maken van de woning gemiddeld tussen de € 350,- en € 750 liggen. Deze kosten zijn voornamelijk afhankelijk van de grootte van de woning.

Oplossing
Fiona Isoska, beleidsmedewerker energietransitie bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, bevestigde tijdens het webinar dat de overheid de pre-SMP landelijk wil inzetten. “Dat zien wij als de meest robuuste oplossing om de isolatieopgave en soortenbescherming te combineren. Het natuurvriendelijk isoleren is onderdeel van een kortetermijnaanpak die wij hebben geïntroduceerd. Deze geldt voor de komende drie jaar.”

“Huiseigenaren kunnen hier gebruik van maken”, aldus Isoska. “Zij kunnen een natuurvriendelijk isolatiebedrijf inschakelen om de werkzaamheden uit te voeren en hoeven geen jaarrond onderzoek meer te doen. We staan met zijn alleen voor een isolatieopgave, dus als er een oplossing is moet iedereen die in kunnen zetten.”

“Er zijn nog wel een paar randvoorwaarden om dit landelijk toe te passen”, besluit Isoska. “Zo is er een compensatieopgave voor de alternatieve verblijfplaatsen van diersoorten die bij het isoleren uit de spouwmuur gaan en vervolgens niet terugkeren. Dat moeten we compenseren op gemeenteniveau en daar werken we aan. Er komt ook een handboek voor gemeenten met belangrijke punten waar ze op moeten letten.”