Gebouwen gebruiken wereldwijd een behoorlijke hoeveelheid energie, ongeveer een derde van de totale globale energievraag. Om deze gebouwen klimaatneutraal te maken focussen veel eigenaren en beleidsmakers op het verduurzamen van het warmteverbruik tegen de laagste kosten. Uit nieuw onderzoek blijkt echter dat juist een combinatie van het terugdringen van de warmtevraag en het verduurzamen van het warmteverbruik de optimale oplossing is voor vrijwel alle gebouwen.

Hoe kan het verwarmen van de gebouwenvoorraad optimaal worden verduurzaamd? Hiervoor focussen veel gebouweigenaren en beleidsmakers zich alleen op het verduurzamen van het warmteverbruik tegen de lage kosten stellen Jan Rosenow, onderzoeker aan de University of Oxford, en Sam Hamels, postdoctoraal onderzoeker energie-economie aan de Universiteit Gent.

Dat een individuele gebouweigenaar vooral geïnteresseerd is in het zo kosteneffectief verduurzamen van zijn gebouw is niet onlogisch. Beleidsmakers kijken echter naar het zo kosteneffectief verduurzamen van de hele gebouwenvoorraad. Terecht, want voor het verduurzamen van individuele gebouwen is subsidie beschikbaar die via de belastingen worden betaald door de hele maatschappij.

Daarnaast kijken beleidsmakers naar zaken als het optimaal benutten van de energiesystemen, werkgelegenheid, armoedebestrijding, luchtkwaliteit, begrotingseffecten en gezondheid. Het vinden van de juiste balans is daarom complex, maar ook noodzakelijk. Gebouwen zijn verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de totale wereldwijde energievraag. Ruim 64 procent komt van fossiele brandstoffen.

In hun studie Where to meet on heat? A conceptual framework for optimising demand reduction and decarbonised heat supply concluderen zij dat om alle gebouwen kosteneffectief te verduurzamen, zowel het terugdringen van de warmtevraag als het verduurzamen van het warmteverbruik moet worden gestimuleerd. Ook omdat bestaande gebouwen met zeer slechte energieprestaties niet kosteneffectief klimaatneutraal kunnen worden door alleen het warmteverbruik te verduurzamen.

Hiervoor zijn beleidsprikkels nodig voor gecombineerde maatregelen. Concreet zou dit een stimulans voor een combinatie van isolatie en een warmtepomp kunnen betekenen, maar ook een combinatie van een geleidelijke uitfasering van slechte energielabels en cv-ketels.

Zowel qua normen als stimulerende maatregelen zijn er voorbeelden aan te wijzen in het Nederlandse beleid. Zo wordt de aanschaf van isolatie en warmtepompen gestimuleerd via de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE), worden de slechte energielabels uitgefaseerd dankzij de eisen voor Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG) en het Bouwbesluit dat een minimaal energielabel C eist. Ten slotte geldt vanaf 2026 de hybride warmtepompnorm.

Hoewel niet alle besluiten even geliefd zijn, suggereert het onderzoek van Rosenow en Hamels dat dit wel de optimale oplossing is. Beter dan het sturen op CO2-reductie tegen de laagste kosten.