De energie-efficiëntie neemt momenteel met zo’n 2 procent per jaar toe, maar dat moet jaarlijks ruim 4 procent worden, dat concludeert het Internationaal Energieagentschap (IEA) in het rapport Energy Efficiency 2023. Meer energie-efficiëntie dempt zowel de directe vraag naar (fossiele) energie als de indirecte vraag naar energie in de toekomst. De verwachting is namelijk dat de vraag naar energie flink zal stijgen door de elektrificatie van de energie-intensieve industrieën.

Meer energie-efficiëntie is essentieel om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius, of in ieder geval onder de 2 graden Celsius te houden. Het vermindert de huidige vraag naar fossiele energie en dempt de stijgende vraag van de energie-intensieve industrieën in de toekomst. De elektrificatie van deze energie-intensieve processen maakt het gebruik van groene stroom mogelijk, maar zorgt er ook voor dat deze industrieën meer energie gaan gebruiken.

De investeringen in energie-efficiëntie zijn sinds 2020 dan ook met 45 procent gegroeid. Bovendien hebben de landen die driekwart van de mondiale energievraag vertegenwoordigen hun energie-efficiëntiebeleid versterkt. Als voorbeeld noemt het IEA dat vrijwel alle landen inmiddels efficiëntienormen voor airconditioners hebben en dat het aantal landen met normen voor industriële motoren de afgelopen tien jaar is verdrievoudigd.

Tegelijk blijkt ook dat het tempo van nieuwe en sterkere beleidswijzigingen afneemt. Na de energiecrisis hebben verschillende energie-intensieve sectoren zich economisch kunnen herstellen, waardoor de verbeteringen in de energie-intensiteit minder snel gaan. Zo verbeterde de energie-efficiëntie in 2022 nog met 2 procent. In 2023 was de verbetering slechts 1,3 procent, terwijl jaarlijks 4 procent nodig is tussen nu en 2030.

“De klimaatambities van de wereld zijn afhankelijk van ons vermogen om het mondiale energiesysteem veel efficiënter te maken. Als regeringen de doelstelling van 1,5 graden Celsius binnen bereik willen houden en tegelijkertijd de energiezekerheid willen ondersteunen, is een verdubbeling van de vooruitgang op energie-efficiëntie dit decennium van cruciaal belang”, aldus Fatih Birol, directeur van het IEA.

“De bevindingen van dit rapport zijn een krachtige waarschuwing voor de leiders die bijeenkomen op de COP28-klimaatconferentie in Dubai dat zij zich allemaal moeten inzetten voor sterkere actie op het gebied van efficiëntie en deze ook daadwerkelijk moeten verwezenlijken.”

Schone energietechnieken leveren banen op
Het wereldwijd verbeteren van de energie-efficiëntie zal een van de speerpunten zijn van de IEA op COP28. Net als onder andere het promoten van een verdrievoudiging van de opwekcapaciteit van hernieuwbare energie, een ordelijke afname van het gebruik van fossiele brandstoffen en een stop op nieuwe kolencentrales.

Hoewel het tempo waarmee energieverbruik wereldwijd efficiënter wordt afneemt, zijn er enkele uitzonderingen. Zo verbetert de energie-efficiëntie in de VS met 4 procent in 2023, net als ruim veertig andere landen. De Europese Unie verbeterde zijn energie-efficiëntie zelfs met 5 procent, maar dit was nog steeds flink minder dan vorig jaar, toen het met 8 procent verbeterde.

Energie-efficiënte technieken zoals zonnepanelen, elektrische auto’s, warmtepompen en ledverlichting kunnen niet alleen flinke hoeveelheden (fossiele) energie besparen, maar ook een flinke economische impuls geven. Zo schat het IEA dat een jaarlijkse verbetering van de energie-efficiëntie van tenminste 4 procent kan leiden tot het creëren van 4,5 miljoen extra banen tot 2030. Ook zou het de energierekeningen voor huishoudens met maximaal een derde kunnen verlagen en de mondiale CO2-uitstoot met ruim 7 miljard ton doen dalen.